In hun ongeduld over een regering, riepen een aantal jongeren op tot een betoging. Zelfs een shame-betoging. Zelf hadden ze geen programma, want dat zijn ingewikkelde zaken, een financieringswet of zo.

Ondertussen was er ook een machtsoverdracht van Europese natiestaten naar het Europese niveau bezig. Ondermeer met de mogelijke inzage van de Europese commissie in de nationale begrotingen. Dat betekent dat een land niet meer autonoom kan beslissen hoe zijn belastinggeld te herverdelen.

Betogen leek me dus een goed idee, maar niet voor een Belgische regering, die in het verleden niets anders gedaan heeft dan de Europese suggesties vrij kritiekloos over te nemen. Wat de gevolgen ook zouden zijn. En die zijn er wel degelijk. 

De tekst verscheen op de website van de VRT deredactie op 28 januari 2011

—

Je moet het maar doen: duizenden mensen in beweging brengen. Volgende keer zullen de betogers zelfs met honderdduizend zijn, voorspelt Felix De Clercq, mede-organisator van de optocht vorige zondag.

 Klinkt fantastisch. Vooral indien het initiatief die keer wél een toekomstproject zou bevatten. Voor internationale solidariteit en meer democratie, bijvoorbeeld. En dat in het hartje van Europa.

Neoliberale politiek

Welke actuele omwenteling er écht toe doet, beschrijft Rik Van Cauwelaert (Knack, 26/01/11) treffend: binnenkort stemt het Europees Parlement of Europa controle krijgt over de nationale begrotingen. Hiermee geven regeringen de sleutels tot een eigen beleid uit handen: het aanwenden van de financiën. Indien de hervorming er komt, zou Europa kunnen ingrijpen in de nationale politiek, nog voor de nationale parlementsleden kunnen debatteren. Kortom: dit is een aantasting van fundamentele democratische principes.

Vanuit welk perspectief zal Europa zich mengen? Voorlopig vaart Europa geen sociale koers. Deze wending effent het pad voor een neoliberale politiek, op maat van grote lobbygroepen en bedrijven.

Een neoliberaal beleid is erop gericht om bedrijven zo snel mogelijk, zoveel mogelijk winst te laten maken. Niet gewoon om winst te laten maken. Maar zoveel mogelijk, indien nodig ten koste van enig ander principe of enige andere waarde. Langzaamaan sijpelt deze perverse ideologie overal binnen … Elk ding wordt dan slechts gezien als een middel tot méér geld: woningen, voedsel, grondstoffen, maar evengoed kunstvoorwerpen, of natuurlijke producten zoals zuiver water en frisse lucht… Geen enkel voorwerp wordt nog beoordeeld op zijn intrinsieke kwaliteit. Niets betekent nog iets op zichzelf, maar telt alleen als een mogelijk rendement.

Altijd dezelfde remedies

Instellingen zoals het Internationaal Muntfonds en de Wereldhandelsorganisatie promoten al langere tijd een neoliberale globale politiek. De gevolgen geven weinig reden tot gerustheid. Volgens Joseph Stiglitz, nobelprijswinnaar economie, hebben (opgelegde) neoliberale maatregelen wereldwijd veel meer kwaad gedaan dan goed, vooral voor de lokale bevolkingen (1). Over het Internationaal Muntfonds somt de auteur de volgende kwaaltjes op: maatregelen worden afgedwongen zonder democratisch overleg, er is geen transparantie, geen zelfkritiek, geen duidelijkheid over de economische visies, geen aanpassingen van foutieve veronderstellingen.

In elke situatie worden ongeveer dezelfde remedies voorgeschreven: privatiseren, besparen op sociale overheidsuitgaven, ongecontroleerd toelaten van financiële transacties en speculatie… Zelfs tijdens een economische crisis weerklinkt slechts één refrein: meer van hetzelfde! Als chocoladetaart serveren aan een diabeticus.

Een concreet doel en een toekomstvisie

Europa lijkt hiertegen weinig opgewassen. Europese leiders hebben getracht om de financiële markten bijvoorbeeld beter te reguleren. Maar de maatregelen bleven veel te beperkt om het tij te keren.

Dat is de evolutie waar we nu voor staan.

Tijd dus om nog eens op straat te komen. Liefst met honderdduizenden. Mét krachtige ordewoorden. Mét een concreet doel en een visie op de toekomst. Tegen nationale politici die de belangen van hun bevolking niet correct behartigen.

Tegen een Europa waarop de gewone burger weinig greep heeft. En met voldoende inzicht in het belang van de Belgische politiek…. dus zonder Belgische vlaggen.

De negentiende eeuwse Belgische natiestaat is een gepasseerd station: hopeloos verdeeld en onmachtig. Wie denkt dat daaraan vasthouden nog enige toekomst heeft, leeft in de wereld van gisteren. Daarbij schakelen nationale politici – Vlaamse én Franstalige – zichzelf steeds meer uit als mogelijke verdedigers van solidariteit en democratie.

(1). Stiglitz, J. (2002) Globalisation and its discontents. NYC: WW Norton & Company.

Enkele maanden later schreef Rik Van Cauwelaert het stuk ‘Echte Europeanen’.