Een scherpzinnige vriend wees me er op dat Malapartes ‘Techniek van de staatsgreep’ beter de situatie in Egypte verheldert dan Machiavelli. Daar valt wel wat voor te zeggen.

Ja, dus, want Curzio Malaparte geeft een indrukwekkende beschrijving van staatsgrepen vanaf de negentiende eeuw. Hij analyseert de tactieken van Bonaparte, Lenin, Trotski, Mussolini en Hitler.  Malaparte schreef in de jaren 1920, en zijn visie is zeker moderner, voor de hedendaagse natiestaat dan Machiavelli’s theorie. “Tracht als dictator aan de macht te komen door het parlement te veroveren” of  “stel je liberaal op tot je niet anders kan dan geweld te gebruiken” lijken interessante ideeën voor Morsi’s houding vandaag. De staatsgreep is volgens Malaparte een techniek die in elk land kan worden toegepast, en die niet door een politiemacht alleen valt tegen te houden.

Casa Malaparte, decor van Godards ‘Le mépris’.

Neen, want (een monotheïstische) godsdienst – de islam – speelt in Egypte een centrale rol in het politieke leven. Daarom lijkt me een denker zoals Machiavelli die leefde voor de Franse Revolutie toch geschikt.  Godsdienst is een van de redenen waarom Machiavelli zo door de Romeinen is gefascineerd. Ze kennen geen profeten, geen revelatie, geen Schrift, geen absolute ‘waarheid’. Hun godsdienst is ook niet het bron van recht. Ze hebben wel een geloof, maar hun riten en geloofsopvattingen staan in functie van de politiek. Machiavelli vindt dat ideaal.  Het omgekeerde is nefast voor de vrije republiek: dat de politiek een godsdienstig doel moet dienen. In Egypte speelt dat zeker mee, en het lijkt me een extra complicatie die in Malapartes werk niet wordt behandeld.

Maar toch… inspiratie voor volgende keer :-).

Vandaag verscheen alvast een boeiend artikel van Jef Lambrecht over Morsi in De Morgen, ‘Het grimmige sprookje van de farao en zijn broeders‘. Verhelderend. Lambrecht parafraseert El Baradei, de meer liberale voormalige presidentskandidaat en tegenstander van Morsi: “Hoe groot is nog het verschil met de baardeloze farao? “Het is misschien nog erger”, antwoordde ElBaradei. Het verschil is God.”