In mijn column voor De Standaard vandaag, heb ik het over ”eeuwenlange conflicten rond geloof in het westen’. Een kleine greep uit een zeer woelige geschiedenis.

In 1492 verdrijven Ferdinand en Isabella joden en moslims uit Spanje. Alleen wie zich bekeerde, mocht blijven. Spinoza’s aanwezigheid in Amsterdam (in de 17e eeuw) is bijvoorbeeld het gevolg van deze machtspolitiek ten aanzien van zijn voorouders.

Moord op Willem van Oranje

Maar in de Nederlanden was het niet altijd vreedzamer: ze werden verscheurd door godsdiensttwisten, bijvoorbeeld na de moord op Willem van Oranje door een Franse fanaticus, gefinancierd door de Spaanse katholieke vorst.

En in Engeland leden Shakespeares tijdgenoten  onder de harde anti-roomse maatregelen van koningin Elisabeth. Openlijk het katholieke geloof aanhangen was erg gevaarlijk.

In Frankrijk was het omgekeerde het geval. Zo is er bijvoorbeeld de ‘Bartolomeusnacht’ in augustus 1572, waarin een massale slachtpartij van Franse protestanten plaatsvond. Daarna verspreidde zich een golf van geweld over Frankrijk.

De moord op Henri IV, door een religieus fanaticus

In die periode bekeert Henri IV zich tot het katholicisme, al was hij zelf protestant. Vandaar het gezegde ‘Paris vaut bien une messe’: de troon, of de Franse staat, en de pacificatie zijn hem meer waard dan zijn persoonlijke religieuze overtuiging. In 1598 vaardigt hij het Edict van Nantes uit, waarmee hij godsdienstvrijheid voor hugenoten (protestanten) garandeert. Zo kwam een einde aan maar liefst dertig jaar burgeroorlog.

Toch waren de problemen niet voorbij, want nadien werden die rechten terug beknot. Lodewijk XIV schaft het Edict van Nantes terug af. Protestanten slaan op de vlucht.

De strijd tussen protestanten en katholieken woedde nog in de periode van Voltaire (18e eeuw). Die verdedigt in ‘L’Affaire Calas’ een protestantse vader die valselijk beticht wordt van de moord op zijn zoon, nadat zijn vermeende bekering.

Rond die tijd sterft de Chevalier de la Barre op de brandstapel, op amper twintigjarige leeftijd. Zijn misdaad: heiligschennis, want hij weigerde te knielen voor een voorbijgaande processie. Zo wordt hij ‘martelaar van het atheïsme’.

Voilà, enkele verschrikkelijke momenten in onze geschiedenis met betrekking tot godsdienst, voor de Franse Revolutie (1789).