de Salons in Sint-Niklaas

Deze ochtend heb ik meegewerkt aan een geweldig fijn project: leerlingen van het vijfde middelbaar hebben ‘Door Spinoza’s lens‘ toegepast op de actualiteit.

Eerst gaf ik vroeg in de ochtend een powerpoint-presentatie over Spinoza’s filosofische begrippen – zoals democratie, vrijheid, rede –  aangevuld met enkele voorbeelden van de actualiteit: hoe verandert de filosofie van Spinoza je lectuur van de krant?

Daarna waren de leerlingen aan de beurt. In groepjes van vijf kregen ze deze opdrachten:

– een artikel uit de krant herschrijven vanuit Spinoza’s denken

– een fragment uit het televisie-journaal opnieuw brengen met enkele van Spinoza’s begrippen

– een foto nemen die een stelling uit de Ethica illustreert (ze kregen de stelling van de leerkracht). Bijvoorbeeld: “Liefde en begeerte kunnen excessief zijn (E, IV, stelling 44)”. In het prachtige pand hingen schilderijen, maar de leerlingen mochten ook de straat op om beelden te zoeken.

De resultaten waren heel boeiend: het ene groepje besprak de rol van passies in de media rond de verkiezingen in Engeland, het andere groepje wat vrij meningsuiting betekent wanneer een man wordt aangeklaagd omdat hij in Nederland ‘Fuck de koning roept’, en een derde groepje berichtte over hoe we omgaan met onze verlangens naar aanleiding van de koopwoede bij de opening van een supermarktketen. Nog andere beschreven een artikel over een passionele moord, of een veroordeling voor het dragen van nagellak in Saudi-Arabië of de rellen in de Verenigde Staten naar aanleiding van de moord op Freddie Gray.

Het is heel knap hoe de leerlingen niet alleen ideeën in teksten ontdekken, maar ook met andere media leren omgaan: hoe spreek je voor de camera? Hoe maak je foto’s die een filosofisch idee uitdrukken? De leerkracht, Bas, had de leerlingen al goed voorbereid: ze hadden al een overzicht gekregen van enkele thema’s uit ‘Door Spinoza’s Lens’, en ze kregen duidelijke instructies en informatie voor de opdracht.

Als auteur vind ik het altijd fijn wanneer je boek wordt gelezen. Wanner jongeren dan aan de slag gaan om te ontdekken hoe Spinoza’s denken perspectieven opent om de dagelijkse realiteit te bekijken, dan geeft dat nog veel meer voldoening.