“Het is alweer bonje in Hollywood rond de Oscars. Maar daar ga ik het niet over hebben. Filosoof Stanley Cavell schreef een spectaculair boek over hoe de filmindustrie rond de oorlog omging met censuur en seks. De maatschappelijke verschuiving van verstandshuwelijk waarbij economische of religieuze overwegingen doorwegen naar een huwelijk waarin liefde centraal staat, werd in die films erg duidelijk. Vandaag zou een volgeling van Cavell het hebben over hoe sterk de verbeelding rond vrouwelijke seksualiteit op korte tijd is veranderd, wat blijkt uit vrouwenrollen in romantische komedies. Het viel me op toen ik ‘Trainwreck’ zag, de film van aanstormend toptalent Amy Schumer. Schumer, een stand-up comedian, schreef het script. Ze speelt de hoofdrol, waarvoor ze een Golden Globe-nominatie kreeg. ‘Trainwreck’ gaat over de relaties van een zeer zelfstandige, jonge vrouw, die uit een gebroken gezin komt.

Elke romantische komedie vertelt een gelukkige liefde, waarvan de goede afloop wordt uitgesteld. Allerlei obstakels staan de liefde in de weg. Het zijn de obstakels die boeiend zijn, en die doorheen de tijd zijn veranderd. Jane Austen schreef met ‘Pride and Prejudice’ de blauwdruk voor hedendaagse romantische films, die vanuit het vrouwelijke perspectief vertellen. Hoe vind je de ideale partner?

Jennifer Ehle en Colin Firth als Elisabeth Bennett en F. Darcy in Pride and Prejudice.

De komische plot draait dan rond twee klassieke obstakels in de liefde: botsende karakters en ongelijke sociale afkomst. In het boek van Austen is Elisabeth Bennett sociaal te min voor de familie van Fitzwilliam Darcy. Op de koop toe heeft de man een onhebbelijke karakter, wat dan trots en vooroordelen bij Elisabeth opwekt. Toch blijken twee mensen die op het eerste gezicht zo verschillend zijn, perfect bij elkaar te passen.

Austens setting voor een oorlog tussen de seksen die toch goed afloopt, inspireerde Nora Ephron. In haar succesvolle film ‘You’ve got mail’ komt Austen impliciet en expliciet aan bod: Pride and Prejudice is het lievelingsboek van de protagoniste.

Renée Zellweger en Colin Firth in ‘Bridget Jones’ Diary’.

Helen Fielding, de auteur van ‘Bridget Jones’ Diary’, verfilmd met Renée Zellweger, stak ook nooit haar haar bewondering voor Austen weg. De plot herneemt de typische lijnen: Darcy (!) beledigt Bridget. Vervolgens verhindert Bridgets gekwetste trots haar om in te zien hoe geschikt ze zijn voor elkaar. De obstakels op weg naar dat inzicht vormen de hoofdlijn van de film.

In de films van Woody Allen verschijnt een nieuwe romantische plot: de neurotische trekjes van de man staan een gelukkige relatie in de weg. ‘Annie Hall’ is het verhaal van een koppel dat verliefd wordt en weer uit elkaar gaat. Woody Allen incarneert de onmogelijkheid om echt lief te hebben in het personage van Alvy Singer. De kijker verneemt zijn jeugdtrauma’s, die de ambivalentie en de diepe angstigheid verduidelijken. De moderne mens lijdt vooral aan teveel slechte herinneringen, en een vertwijfeling aan de kracht van de liefde zelf.

Amy Schumer

Met ‘Trainwreck’ heeft Amy Schumer de vrouwelijke versie van Woody Allens dilemma geschreven. De film schetst hoe Amy’s vader als onverbeterlijke fliter haar relatiebeeld blijvend beïnvloed. Door haar trauma’s wordt Amy haar eigen obstakel, en de film volgt al haar misstappen en verwarring. ‘Trainwreck’ is een bitterzoete ode aan de vrijheid van de eeuwige single. Wanneer Amy haar eigen angsten en onzekerheden begrijpt, vindt ze de ware liefde. Schumer is grofgebekter dan Ephron of Allen: de makkelijk grappen rond drank en seks, het is niet meteen subtiel. Maar Schumer incarneert een jonge, hippe generatie van vrouwen, die zelf hun verlangen verbeelden. Ze willen niet meteen een huwelijk en kinderen, terwijl ze worstelen met hun single-zijn.

Schumer is hét succes van 2015. De film is wat commercieel, oppervlakkig en weinig verfijnd. Maar de komische ervaringen van vrouwen die zelf hun leven inrichten, bieden duidelijk een formule die aanslaat.”

Deze column verscheen in De Standaard op maandag 25 januari 2016.