“Laten we Bart De Wever even op zijn woord nemen: er is, in Antwerpen, een cocaïne-probleem. Breder, dieper, groter dan de oppervlakkige waarnemer kan bevroeden.

Inwoners van Antwerpen schieten dus niets op met politici die het onderwerp minimaliseren. Of met politici die beweren dat ‘stigmatiseren van groepen’ het echte probleem is. Het wegkijken mag stilaan stoppen. Want Antwerpen heeft de problemen van een wereldstad: zoals cocaïnehandel, georganiseerde misdaad… en heel wat ellende voor wie met verslaving in aanraking komt. Daarom is ook een groots actieplan nodig om verslaafden en hun families te ondersteunen.

Tegen die misdaad komt er zo’n actieplan: het stadsbestuur werkt samen met de federale overheid, met de ministers van binnenlandse zaken en justitie. Ze coördineren een plan om daders, groot en klein, in kaart te brengen en te vervolgen. Maar wat met de andere kant van het verhaal: dat van de vele verslaafden, en hun omgeving? Als het drugsprobleem endemisch is, dan gaan er achter de heel wat gevels drama’s schuil waar zelden over gesproken wordt.

Rechtse partijen willen een repressieve aanpak van misdadigers. Linkse politici herhalen dat de blanke elite gretig snuift; cocaïnegebruik is niet alleen het probleem van een bepaalde groep.

Beide zijden hebben gelijk. En ongelijk. Want er moet dringend iets gebeuren om het verwoestende effect van verdovende middelen op het sociale weefsel in te dammen. Drugsproblemen gaan niet alleen over verslaafden zelf. Het echte drama is dat hun moeilijkheden niet tot hun eigen leven beperkt blijven. Mensen die verslaafd zijn, ontzien niemand in hun zucht naar geld en middelen om hun roes te beleven. Ze sleuren partners, moeders, vaders, kinderen mee in hun val. Al die mensen proberen om een normaal leven op te bouwen, terwijl drugs ook hun leven vergiftigen.

Wie samenleeft met een gebruiker, heeft het zeer moeilijk. Sociaal en economische leed komt er nog bovenop. De junk verliest zijn baan, of zijn bedrijf gaat naar de haaien. Hij komt in aanraking met het gerecht, moet een tijd brommen, of probeert af te kicken. Als dat mislukt, dan volgt de neerwaartse spiraal richting criminaliteit.

Criminele geldbedragen dreigen de politiek over te nemen, waarschuwt De Wever. De winsten in drugshandel zijn zo obsceen dat dit nauwelijks hoeft te verbazen. Maar ook hier is er een andere kant: het geldgebrek door druggebruik. Dat dringt scholen en huishoudens binnen. Het beïnvloedt mensen die er nooit voor kozen om die roesmiddelen te gebruiken. En zij blijven machteloos achter.

Families kunnen hulp zoeken. Maar dat is niet evident. Want het drugsprobleem is – inderdaad – endemisch en de bestaande opvang volstaat niet. Radeloze familieleden komen bij overbevraagde instellingen terecht. Daar stuiten ze op ellenlange wachtlijsten. Wie het kan betalen, zoekt steun in privé-instellingen. Maar dat is voor velen natuurlijk geen oplossing.

Zelf hulp organiseren is evenmin makkelijk. Uit schaamte-of schuldgevoelens durven familieleden of vrienden nauwelijks te spreken. Drugsleed is taboe. Junks zijn ook niet alleen in sociaal kwetsbare milieus te vinden, al lopen kansarmen een groter risico. Maar heel wat verslaafden hebben een warme thuis gekend, een hoopvolle jeugd beleefd, en vele kansen gekregen. Verdovende middelen ontwrichten dus een hele samenleving.

Er bestaat nu een actieplan om drugscriminaliteit te bestrijden. Zeer goed. Maar politici moeten ook een luik bedenken waarbij de stad samenwerkt met Vlaamse en federale diensten, zoals welzijn, volksgezondheid en sociale zaken. Om mensen te sensibiliseren over het nefaste effect van drugsgebruik, om familiale en psychische steun te bieden, om verslaafden op te volgen. Zodat wie erdoor getroffen wordt, zonder tijdverlies, zonder vooroordelen, en zonder stigma professionele hulp kan krijgen. Kortom, een plan aangepast aan de nieuwe realiteit: dat Antwerpen in de greep is van problemen die haar ver overstijgen.”

Deze column verscheen in De Standaard op 6 september 2018, nav heel wat ophef over de drugsmaffia in Antwerpen, en een interview met Bart De Wever in De Volkskrant.