” Wie naar de recente verkiezingsuitslag kijkt, ziet twee fenomenen: Vlaanderen en Franstalig België zijn twee aparte landen en diversiteit speelt amper een rol. Dat blijkt uit de commentaren. Wat er in Brussel of Wallonië gebeurt, kwam vooral op televisie beperkt aan bod.

Het woord diversiteit valt ook nauwelijks. Er gebeurde wel iets belangrijk. In Leuven werd de eerste allochtone burgemeester van een centrumstad verkozen, Mohamed Ridouani (sp-a). Zijn verkiezing is het bewijs, zegt hij, dat je je dromen kan waarmaken, ongeacht je afkomst. Als zoon van arbeidsmigratie kreeg hij van oud-burgemeester Louis Tobback de kans om zijn politieke talenten te ontwikkelen. Nu zien kiezers in ‘Mo’ de jonge, geëngageerde socialist. Ridouani voerde nooit een identitaire campagne. Wel een intelligente, linkse. De allereerste burgemeester van allochtone origine, Nadia Sminate (N-VA), profileert zich evenmin als een lid van een minderheidsgroep, wel als Vlaamse. Ook zij boekte forse winst in Londerzeel.

Nochtans zou de veranderende demografie electorale effecten moeten hebben. De meest diverse en de grootste stad van Vlaanderen is Antwerpen: meer dan de helft van de inwoners heeft een migratieachtergrond. Toch behield de N-VA haar zetels, tegen de verwachting in. Groen slaagde er niet om de macht van Bart De Wever (N-VA) te breken. Ze behaalde de vooropgestelde 20% niet. Nochtans had die partij belangrijke troeven: de thema’s luchtkwaliteit en mobiliteit waren prominent aanwezig in de campagne. Groen zette daarbij erg in op het verhaal van de superdiversiteit, ook in haar lijstvorming. Maar die superdiversiteit leidt dus niet tot meer linkse stemmen: met haar succes kannibaliseert Groen een ontgoochelende sp-a, en de PVDA trappelt ter plekke. Vlaams Belang blijft even groot.

Een eerste verklaring lijkt dat heel wat stemgerechtigde niet-Belgen in Antwerpen niet zijn gaan stemmen. Ze zijn met zo’n 60.000, maar slechts 8,5 procent van hen vond de weg naar het stemhokje (HLN, 1/08). Dat speelt wellicht een rol. Een ander element is dat kiezers met een migratieachtergrond ook uiteenlopend stemmen. Zou elke Pool, Italiaan, of Nederlander automatisch linkse politici prefereren? Dat doen ze in hun eigen land evenmin. Superdiversiteit betekent dat Antwerpen heel wat Russen, Nepalezen, Congolezen, Brazilianen enz. telt. Het is voorbarig te denken dat die per definitie dezelfde partijen genegen zouden zijn.

Het lijkt vanzelfsprekend dat mijn allochtone, economisch kwetsbare buurvrouw, links stemt. Dat doen heel wat kiezers met zo’n achtergrond, toont onderzoek aan (DS, 17/10). Maar zij zei dat ze dat niet had gedaan. Misschien vindt zij veiligheid wel belangrijker dan de traditionele groene thema’s. Misschien vreest ze dat haar kinderen betrokken raken bij drugshandel. Misschien denkt ze dat haar hard werk loont, en wil ze minder belasting betalen. Misschien stemt ze ook in haar thuisland niet links. Of heeft ze geen voeling met een retoriek over diversiteit die vooral over islam en vrije godsdienstbeleving gaat. De idee dat alle stemmen uit een bepaalde groep per definitie aan één politieke kleur toebehoren, ontbeert nuance.

De vergelijking loopt mank, maar toch: in de Verenigde Staten hoopte presidentskandidate Hillary Clinton in 2016 op stemmen van Latino’s, die zich gekwetst zouden voelen door Trumps botte uitspraken over Mexicanen. Maar die verwachting klopte slechts gedeeltelijk. Uit onderzoek bleek dat vooral Latino vrouwen wel voor haar stemden, maar Latino mannen heel wat minder. Diversiteit leidt dus tot complexe resultaten.

Dit is de verrassing: rechtse partijen zetten in op identiteit, en lijken de diverse kiezer uit te sluiten. Linkse partijen rekenen op de steun van de diverse bevolking, omdat zij de superdiversiteit hoog in het vaandel dragen. Maar ze slagen er niet in om de macht van rechts in Antwerpen te breken.

Een veranderende demografie is op zichzelf – voorlopig althans – niet voldoende om een ander verkiezingsresultaat te bekomen. Wellicht heeft Antwerpen ooit een allochtone burgemeester, zoals Leuven nu. Maar met welk verhaal dat zal lukken, is een andere vraag.”

De column verscheen in De Standaard op donderdag 18 oktober 2018.