“Als alleen de ‘goede vrouw’ steun krijgt”, column DS, 21 okt. 2021
” Ook de rol van Ines De Vos roept vragen op.
De zaak-De Pauw ontlokte intense reacties, ook op sociale media. Daarbij horen felle steunbetuigingen aan de echtgenote van Bart De Pauw, Ines De Vos. Zij zou als ‘enige vrouw waardigheid’ uitstralen, of ‘vechten voor haar gezin’. Wat mij interesseert, is niet alleen welke feiten de betrokkenen hebben gepleegd, maar ook hoe het publieke debat over sociale rollen verloopt, en welk maatschappijbeeld daaruit spreekt. Wat mag je verwachten van een televisiester, een zaakvoerder, een werknemer of een gezinslid?
Dat de echtgenote als enige vrouw steun krijgt, verwondert me. Tenslotte was ze De Pauws manager. Later was ze zaakvoerder van het bedrijf Koeken Troef. In die functie wist ze al jaren dat er klachten waren over het gedrag van De Pauw. Woestijnvisbaas Wouter Vandenhaute informeerde De Vos in 2008 al dat De Pauw jongere vrouwen lastigviel op de set van Loft, bijvoorbeeld. En als zaakvoerder had De Vos professionele verplichtingen: ze moest erop toezien dat jonge vrouwen op de werkvloer van haar bedrijf in een veilige omgeving konden werken. Van De Pauw weten we dat hij aan jonge vrouwelijke collega’s eerst flirterige berichtjes stuurde, en dat dat uitdraaide op onophoudelijke stromen boodschappen, ook ’s nachts. Hij eiste daarbij dat die collega’s zijn berichten geheim hielden tijdens de werkuren. Nu wordt De Pauw aangeklaagd voor belaging en elektronische overlast. De juiste rol en betekenis van De Vos als baas is nog onduidelijk, maar vragen zijn er alvast wel.
De Pauw had blijkbaar sinds 1999 ook affaires met medewerksters (in brede zin), en zijn partner bleek daarvan op de hoogte. Dat meer private aspect van de relatie tussen De Pauw en zijn vrouw gaat niemand wat aan. De Vos hoeft haar keuzes aan niemand uit te leggen. Alleen had ze ook een professionele verhouding met De Pauw en (minstens indirect) met de vrouwen die hij in die context lastigviel. Dat ze zijn echtgenote is en moeder van zijn kinderen, verandert daar niets aan. Haar rol beperkt zich niet tot die van gezinslid. Ze heeft zelf gekozen voor een andere rol, met een andere maatschappelijke verantwoordelijkheid. Het is paternalistisch om haar die verantwoordelijkheid te ontkennen.
Anders gezegd, niet het gezinsleven staat hier ter discussie, maar de arbeidsvoorwaarden voor werknemers in kwetsbare posities. Waar het om draait, is dat deze vrouwen als werkneemster een beroep willen kunnen uitoefenen zonder dat hun integriteit wordt geschonden. Dat het grensoverschrijdende gedrag van de baas ‘erbij zou horen’, is precies wat de vrouwen die op het proces getuigen, niet meer aanvaarden.
Los daarvan blijft de vraag welke voorstelling van de ideale echtgenote of moeder in deze steunbetuigingen doorschemert. Verdient een vrouw die haar echtgenoot naar de rechtbank begeleidt echt meer respect dan een echtgenote die een ontrouwe, stalkende man allang zou verlaten hebben? Zou die gescheiden vrouw minder van haar kinderen houden of minder voor hen proberen te zorgen? Is onophoudelijke steun voor de partner of vader voor kinderen altijd de beste optie? Ik zou het zo stellig niet durven te beweren. Daarbij klinkt de bewondering voor de houding van de vrouw in kwestie hypocriet zolang er geen kritisch woord volgt over de houding van de man die bereid is het welzijn van zijn gezin op te offeren aan zijn overspelige verlangens.
Het is merkwaardig om deze oubollige dubbele moraal nog aan te treffen: de man is professioneel buitengewoon geslaagd, maar heeft een zwak voor vrouwelijk schoon; de goede echtgenote blijft haar buitengewone man steunen en beschermt op die manier de waarde van het gezin. De ontevreden vrouwelijke collega’s, daarentegen, verdienen vooral afkeuring, omdat ze hun klachten openbaar hebben gemaakt, en de manier waarop ze behandeld werden als problematisch ervaren.
Deze zaak over seksueel grensoverschrijdend gedrag lijkt me een gelegenheid om voorbij bestaande sjablonen te kijken. Annelies D’Espallier, de ombudsvrouw gender van de Vlaamse ombudsdienst, gaf in De zevende dag aan dat niet alle slachtoffers van seksueel geweld vrouwen zijn. Ook mannen kunnen slachtoffer zijn. Het is belangrijk om die realiteit te erkennen. Daarnaast kunnen mannen of vrouwen in bepaalde gevallen misschien zelf geen dader zijn, maar wel als enabler fungeren. Dan maken ze het grensoverschrijdende gedrag van iemand anders mogelijk, door de dader te beschermen, de feiten toe te dekken of de slachtoffers in de kou te laten staan. Misschien is de tijd gekomen om ook die verantwoordelijkheden helder te onderzoeken.”
Deze column verscheen in De Standaard op 21 oktober 2021.
Dat Loft een bedenkelijke film is qua vrouwbeeld, analyseer ik in deze column uit 2014.
Tinneke Beeckman 