“Seksistische intimidatie”, column DS, 8 maart 2018

“Op internationale vrouwendag is er – ondanks #metoo en alle ophef de voorbije maanden –weinig reden tot euforie. Als je de krant openslaat, vallen twee gebeurtenissen op: een rechter heeft voor het eerst een man veroordeeld op basis van de seksismewet (vooral bedoeld tegen seksistische straatintimidatie). En de Belgische voetbalbond blijft de misogyne rapper Damso steunen. De bond wierf Damso aan om het WK-lied te schrijven, zoals Mia Doornaert vorige week aankaartte.

Verdedigers van de seksismewet zien in het vonnis van de rechter een overwinning: een man die een vrouwelijke politie-inspecteur uitmaakte voor ‘hoer’, en zei dat ze beter bankbediende zou worden, krijgt drieduizend euro boete. Deze uitspraak is een Pyrrhus-overwinning. De juridische discussie tempert de feeststemming: blijkbaar neemt het gerecht seksistische straatintimidatie pas ernstig sinds er een extra strafwet is, al is die specifieke wet vaag, breed en strikt gezien overbodig (er bestond al een veelheid aan strafbepalingen voor zo’n misdrijf). Ook de bewijslast bij zo’n wet blijft heel moeilijk. Niet toevallig betrof het hier een agente die zelf een pv kon opstellen.

Maar het politieke probleem is dramatischer. De spanningen in de multiculturele samenleving los je niet op door (nieuwe) wetten. Nochtans zwaaien politici daar graag mee, vooral bij fenomenen waarmee ze zich geen raad weten. Seksistische straatintimidatie is zo’n voorbeeld, In bepaalde wijken is het schering en inslag. De documentaire van Sofie Peeters ‘Femme de la Rue’ toonde eerder al die realiteit. Dat seksistisch pestgedrag komt met culturele en religieuze verschillen, die nauwelijks openlijk worden besproken. Nog altijd blijft een kritische analyse van de ideeën die minderheden er op nahouden, taboe. Meer nog, wie al te kritisch denkt, mag de stempel islamofoob of racist vrezen. Liever dan overbodige wetten, is een maatschappelijk debat nodig waarbij die vrouwonvriendelijke visies worden aangekaart, uitgelegd, uitgediept. Welk mensbeeld hangen zo’n daders aan? Welk ideeën krijgen ze mee over lichamelijkheid, mannelijkheid of vrouwelijkheid? Welk idee van gelijkheid en vrijheid vinden ze wel vanzelfsprekend? Liever meer taboeloze documentaires, meer publieke campagnes en meer positieve rolmodellen voor jongeren.

Dat brengt me bij de populaire rapper, Damso, die in zijn liedjes vrouwen beschrijft als sletten waar een man mee mag doen wat hij wilt. De subtiele teksten van mijnheer Damso vallen niet onder de seksismewet. Dat is enerzijds goed nieuws, want dit betekent dat er nog artistieke vrijheid bestaat. Anderzijds toont het dat strafwetten slechts beperkt culturele of politieke effecten hebben. Dit is dus de paradox: terwijl de wetgever steeds meer moraliseert door brede en vage wetten op te stellen, wordt vrouwenhaat banaler; op straat, in de culturele wereld en nu in de sportwereld. Wie had zich pakweg tien jaar geleden kunnen indenken dat de voetbalbond voor de maker van zo’n expliciete, wansmakelijke teksten zou kiezen? Of dat voetbalsterren gewillig met zo’n artiest zouden poseren, zoals Eden Hazard deed, alsof die rapper een navolgbaar voorbeeld is? Continue Reading ›

Column “Flirten met de grens”, DS 11 jan. 2018

“Honderd Franse vrouwen, waaronder Catherine Deneuve, eisen het recht op om lastig gevallen te worden door mannen, in hun open brief in ‘Le Monde’. Ze menen dat #Metoo een heksenjacht op mannen heeft ontketend, en dat de beweging moraalridders, reactionairen en religieuze fanatici in de kaart speelt. Vrouwen mogen zich niet tot slachtoffers laten herleiden, schrijven ze. Alvast op dat punt hebben ze gelijk: een vrouw hoeft zich niet te vereenzelvigen met wat iemand over haar zegt, en zelfs niet met wat iemand haar aandoet.

De ondertekenaars verwijzen ook naar de galanterie, een typisch Franse visie op verleiding die in de Angelsaksische wereld onbekend is. Een goed begrepen galanterie lost inderdaad enkele problemen op die door #metoo worden aangeklaagd. Vanaf de zeventiende eeuw impliceert de galanterie dat mannen leren om te verleiden met woorden, zonder zich fysiek op te dringen. De verleiding wordt gevoed door bewondering, niet door minachting. Daarbij moeten mannen proberen om bij een vrouw in de smaak te vallen, anders zijn ze kansloos. Ze hebben dus geen natuurlijke recht om iemands leven binnen te dringen. Mannen moeten discretie respecteren; de reputatie van de vrouw mag geen schade ondervinden. Deze discretie dient dus niet om opdat de man zijn onaanvaardbare gedrag verborgen kan houden. Vrouwen wordt ook geen schuld of schaamte aangepraat, dé middelen bij uitstek om iemand te manipuleren.

Verleiding hoort bij de seksuele vrijheid; seksualiteit maakt nu eenmaal deel uit van het leven. Die kan voor mannen en vrouwen ongemakkelijk zijn. Toch blijft de grens erg delicaat; in de tekst geven de ondertekenaars mannen wel de ruimte om seksueel getinte berichten te sturen, zelfs al vindt de ontvanger de afzender niet aantrekkelijk, om een gestolen kus te proberen, of om het professionele met het intieme te verwarren. Dat blijven moeilijke gevallen, die makkelijk kunnen omslaan naar grensoverschrijdend gedrag. Zeker wanneer een vrouw psychisch of fysiek niet de mogelijkheid heeft om een onafhankelijke positie in te nemen. Over de galanterie mag trouwens geen misverstand bestaan; wat iemand als DSK deed – soms honderden sms-jes naar één vrouw sturen per dag of handtastelijk zijn in liften, vliegtuigen, hotelkamers – had weinig met een subtiel spel van verleiding te maken.

Schuld en schaamte aanpraten is precies wat gebeurt wanneer vrouwen uitgescholden worden voor ‘hoer’, en dus als moreel minderwaardig worden beschouwd. Continue Reading ›