Posts filed in Joe Biden

Columns DS

“‘k Zag twee heren fabuleren” column DS 2 maart 2023

“De laatste column van de ombudsvrouw gaat over de politieke kleur van ‘De Standaard’: draagt de redactie een linkse of rechtse bril? Geloofwaardigheid vraagt neutraliteit. Maar spreken is keuzes maken en een beetje kleur bekennen. Een ombudsvrouw (of man) laat kritiek van de lezer toe. 

In deze discussie gaat het nog over politieke perspectieven die binnen de democratische waaier zitten. Sommige media gaan verder: ze belichten alles vanuit één links of rechts perspectief. En sommige media ondermijnen zelfs doelbewust de democratie. Dit geldt bijvoorbeeld voor de Amerikaanse zender Fox News. Enkele dagen geleden verscheen een rapport dat de interne communicatie tussen de journalisten van dat netwerk belicht, onder meer van nieuwsanker Tucker Carlson. Daaruit blijkt dat de man knettergekke complotdenkers kritiekloos een forum gaf, terwijl hij wist dat die personen gevaarlijke leugens verkondigden. Verder blijkt dat Fox News twee doelen had, die primeerden op journalistieke overwegingen: hoge kijkcijfers halen en Trumps herverkiezing promoten (hierover verscheen een intern bericht van eigenaar Ruport Murdoch op 16 november 2020). 

De onthullingen over Fox kaderen in een rechtszaak. Op 3 november 2020 won Joe Biden de presidentsverkiezingen van Donald Trump. In de daaropvolgende weken liet Fox News advocaten van Trump aan het woord die over ‘massale kiesfraude’ spraken. Daarop diende ‘Dominion’, een producent van telmachines, een klacht in wegens smaad (‘defamation’); het bedrijf eist miljarden dollars schadevergoeding van Fox News, en beschuldigt Carlson en zijn collega’s van het intentioneel verspreiden van misleidende berichten. In het kader van die rechtszaak werd een deel van de interne communicatie openbaar. Uit die berichten blijkt ook dat Carlson zelf niet geloofde in de kiesfraude. Toch riep hij op om een collega te ontslagen die publiekelijk twijfelde aan Trumps beweringen. Volgens Carlson bracht ze de kijkcijfers in gevaar; veel Fox-kijkers waren diep overtuigd dat Trump de legitieme winnaar was. Zodra Fox News dat verhaal niet meer zou brengen, dreigden ze naar radicalere nieuwsplatformen over te stappen. Rupert Murdoch voerde over de heikele koers van Fox News interne discussies tot de dag voor de bestorming van het Capitool op 6 januari 2021.  

Carlsons bezorgdheid over het marktaandeel toont ook hoe verslavend desinformatie kan zijn: kijkers die in de gekste theorieën geloven, aanvaarden geen realistische tegenspraak meer.  

Voordien werd Carlson al aangeklaagd voor smaad (door Karen McDougal), omdat hij onwaarheden als feiten had voorgesteld.  Zijn advocaten verdedigden hem met het opmerkelijke argument dat elke kijker weet dat je Carlsons benadering van de ‘actuele feiten’ sceptisch moet bekijken, gezien zijn reputatie. Kortom, je kan Carlson niet eens van doelbewust bedrog beschuldigen; iedereen kan zien dat hij fabuleert. Carlson ging vrijuit, en deed gewoon verder. 

De vraag is hoe een samenleving met dit fenomeen moet omgaan: tegenspraak van het ‘dominante discours’ ligt erg goed in de markt, zelf al is die tegenspraak op schaamteloze leugens gebaseerd. Het is onwenselijk om de vrijheid van informatie te beperken; een vrije samenleving heeft er alle belang bij dat mensen vrijuit kunnen spreken. Vrijheid beschermt precies tegen machtsmisbruik. Daarbij voedt een vrijheidsbeperking ook het wantrouwen, en op dat wantrouwen bouwen complotdenkers hun kastelen. 

Meningen verbieden kan dus niet. Maar doelbewuste misleiding via kanalen met duizenden volgers kan het debat ook vergiftigen. Stemmen die nepnieuws verkondigen houden van media zoals Fox News, waar ze ongehinderd hun verhaal brengen. En dat verhaal bevat de klacht dat ze elders verzwegen worden. De Nederlandse rechtsfilosofe Eva Vlaardingbroek benadrukte in interviews met Tucker Carlson hoe ‘onvrij’ Nederland zou zijn. Mattias Desmet legt tijdens zijn interview met Carlson uit hoe totalitair de samenleving zou zijn geworden. Rutger Bregman, daarentegen, doorprikte Tucker Carlsons hypocriete pose, waarop Carlson begon te schelden – dat interview heeft Fox nooit uitgezonden. Tja, dat is natuurlijk Carlsons recht (het materiaal is integraal op youtube te bekijken). 

Een open samenleving heeft vertrouwen nodig. Dat vraagt méér debat over heikele thema’s. Openlijk kunnen bespreken, analyseren, herbeginnen is cruciaal in een democratie. Politici, wetenschappers, publieke figuren, media moeten durven toegeven wat beter kan, waarover ze zich vergist hebben, of wat buiten hun controle valt. 

Vroeger luidde het gezegde ‘als het regent in Parijs, druppelt het in Brussel’. De recente versie luidt: als het stormt in Washington, mag je onweer in Europese hoofdsteden verwachten. Van de obesitas-plaag en andere vormen van overconsumptie, van drugsoorlogen  tot de trumpificatie van de politiek, het begon ginds. De praktijken van Fox waaien hopelijk niet over. Er is natuurlijk ook een fantastisch Amerika – Bob Woodward, Toni Morrison, Joan Didion – waar ik niet genoeg van kan krijgen. Hopelijk blijft vooral dat inspireren. “

Deze column verscheen in De Standaard op 2 maart 2023.

Tags:
, , , , , , , , ,
Columns DS

“Goed dat de ‘First Bully’ werd afgestraft”, column DS, 12 nov. 2020

De CNN-nieuwscommentator en Obama-veteraan Van Jones reageerde emotioneel toen bekend werd dat Joe Biden de Amerikaanse presidentsverkiezingen echt had gewonnen. ‘Deze ochtend is het makkelijker om een ouder te zijn’, begon hij met gebroken stem. ‘Het is makkelijker om aan je kinderen te zeggen dat karakter ertoe doet. De waarheid vertellen, een goede persoon zijn, dat doet ertoe. (…) Ik wil dat mijn zonen hiernaar kijken. Het is makkelijk om de goedkope manier te gebruiken en ermee weg te komen. Maar uiteindelijk keert zich dat tegen je.’ 

In die eerste woorden beschrijft Jones twee dingen: Donald Trump was het model van de bully, een etterbuil die liegt en intimideert om zijn zin te krijgen. Vier jaar lang zwaaide een pestkop de plak. Dat was een nederlaag voor een hele samenleving, los van politieke voorkeuren. Ten tweede benadrukt Jones terecht dat dit een opvoedkundig probleem is. 

Dat wil ook zeggen dat het al minstens één generatie helemaal fout loopt met de Amerikaanse zeden. In 2004 schreef Thomas Frank het boek What’s the matter with Kansas?, over de opkomst van rechts-populisme in zijn thuisstaat, Kansas. Frank beschrijft de groeiende alliantie tussen een bepaald soort kapitalisme en criminaliteit sinds eind de jaren 70. Als kleine jongen zag hij hoe de middenklasse in zijn buurt werd verdreven en een nieuwe, rijkere klasse haar intrek nam. Op de schoolbanken leerden deze nieuwe buurjongens hem de ‘onuitwisbare les dat rijkdom een geheime band had met misdaad en ook met drugsgebruik, bullying, liegen, overspel en “thundering, world-class megalomania”.’

Frank beschrijft jongeren die niet leerden om zich sociaal op te stellen, maar om hun zin door te drijven, los van hun reële kwaliteiten of prestaties. Ze leerden dat agressief gedrag loont. Wie voortdurend het conflict opzoekt, doet anderen wijken. Geld is de enige graadmeter voor succes. ‘Greed is good’, zoals Gordon Gekko, de speculant in Oliver Stones film Wall Street (1987), als satirische profeet uitroept. Alleen leert zo’n mantra niet meer dat mensen hun verlangens, ambities of gedragingen tijdig moeten bijschaven. 

Het gevolg is dat velen niet meer malen om regels. Negatieve gevolgen van overtredingen – ruzie, ophef, schandalen, boetes en zelfs gevangenisstraf – schrikken hen amper af. Winnen is het enige wat telt. Daarom volstaan meer regeltjes niet om hen in toom te houden. Trump heeft heel wat niet-wettelijke, onuitgesproken regels gebroken wanneer dat hem goed uitkwam. Dat het slecht staat als je je familieleden in het Witte Huis op cruciale posities benoemt, bijvoorbeeld. En zelfs wetten houden Trumps kring amper tegen. In zijn omgeving werden ontstellend veel mensen al tot gevangenisstraf veroordeeld omdat ze geen gebod en geen wet erkennen. Ook Trump wacht een reeks rechtszaken zodra hij aftreedt. De bully zoekt en vindt manieren om afspraken te omzeilen. Dat doet hij al zijn hele leven. Precies daarom gaat het over opvoeding, over wat je leert als je jong bent: verantwoordelijkheid nemen voor je eigen gedrag, aan jezelf schaven, rekening houden met anderen, dankbaar zijn voor wat anderen voor je doen, zelfs al geven ze je een uitbrander. Je leert erop te vertrouwen dat het goed komt met jou, wanneer het goed gaat met de anderen om je heen. 

Die lessen vragen snelle, soms strenge interventies vanaf de vroege jeugd, terwijl de voordelen van karaktervorming pas later duidelijk worden. Karakter is een kwestie van gewoonten, wist Aristoteles. Goede gewoonten kun je leren. Dat is de moeilijke taak van de opvoeder. Hij moet die gewoonten incarneren, en ze overbrengen. Hij moet ook een tijdsspanning overbruggen en heeft daarom exemplarische verwijzingen nodig: ‘Nu corrigeer ik je, maar zie eens wie je kunt worden, als je die moeilijke lessen leert.’ 

De opluchting van Jones is begrijpelijk: kinderen en jongeren leven van voorbeelden, en het is goed dat de ‘First Bully’ werd afgestraft. Maar daarmee is de samenleving niet gered. Onbezonnen, manipulatief, oneerlijk of agressief gedrag kan verdoken en subtiel zijn. Trump kon gedijen omdat de ‘mores’ al een tijdje naar de haaien waren. En veel manipulatoren hebben amper een politieke kleur, omdat ze zich alleen om hun eigen positie bekommeren. Van Jones gaf alvast een goede aanzet: de alledaagse gesprekken over karakter, opvoeding en principes moeten opnieuw worden gevoerd. En niet alleen in Amerika.”

Deze column verscheen in De Standaard op donderdag 12 november 2020.

Tags:
, , , ,