Dit interview verscheen in Trouw, ‘Letter en Geest’, op 5 december 2015. Door Marnix Verplancke, foto’s door Patrick Post.

“Op 7 januari 2015 vermoorden moslimterroristen in Parijs bij een aanslag op het satirische blad Charlie Hebdo twaalf personen. Het weekend daarop liepen vier miljoen mensen in de marche républicaine, die een stil protest tegen het geweld werd. Maar niet zo volgens historicus en geograaf Emmanuel Todd, die in zijn boek ‘Wie is Charlie?’ deze mars afserveerde als een betoging die de sociale positie van de blanke middenklasse wou verstevigen en daarom spuwde op de religie van de minderheid. Die betogers, daar zaten geen arbeiders tussen, net zomin als bewoners van de beruchte banlieues, de buitenwijken waar de politie nog amper zijn neus durft te vertonen. Nee, schreef Todd, het protest kwam uit de dorpen en wijken waar tijdens de Tweede Wereldoorlog hevig werd gecollaboreerd met de Duitse bezetters. Zombie-katholieken, noemde hij hen, antisemieten en vreemdelingenhaters.

Copyright: Patrick Post

Voor de filosofe Tinneke Beeckman is Todds boek een symptoom van wat er is misgelopen met de westerse filosofie. Wat ooit een kritisch denken was, heeft vandaag suïcidale trekken aangenomen. “Todd combineert zaken die wij associëren met kritisch denken”, aldus Beeckman: “Dat wij handelen via onbewuste motieven bijvoorbeeld. Wij zien mensen door de straten van Parijs lopen, verbolgen over een terroristische aanslag. Todd ziet wat anders: hun onbewuste motieven.

Alleen heeft hij nooit met hen gesproken. Ook zijn verwijzingen naar de Tweede Wereldoorlog zijn in hetzelfde bedje ziek. Ik ben helemaal te vinden voor een analyse van het verleden, en dus ook  van de Tweede Wereldoorlog, maar Todd heeft zo’n analyse niet gemaakt. Hij herhaalt alleen bestaande angst- en schuldgevoelens en daardoor verhindert hij een helder denken over deze zaken. Dat is een heel bedenkelijke keerzijde van het kritische denken. De irrationaliteit zit bij de ander, niet bij Todd. Iedereen is door zijn context bepaald, maar niet hij.

Hij beweert dat wij Europeanen dor onze historie bepaald zijn. Maar in de islam ziet hij de mogelijkheid voor de Republiek om echt democratisch te worden, op voorwaarde dat moslims de gelijkheid tussen man en vrouw aanvaarden. Alsof die islam dan opeens uit zijn eigen geschiedenis zou kunnen stappen en die gelijkheid aannemen.”

Todd heeft alle media gehaald, in Frankrijk, Bel­gië en Nederland. Waarom willen wij zijn ongegronde mening zo graag aanhoren?

“Omdat ons kritisch denken van de voorbije halve eeuw exacte kennis en wetenschap totaal heeft uitgehold. Vandaag geldt de macht van de retoriek. Wie de scherpste tong heeft, al komt hij met een ongeloofwaardig verhaal, heeft vandaag de macht. Continue Reading ›