‘Helder rollenpatroon’, Column DS, 16 nov 2015

Unknown 08.33.05“Opnieuw vinden in Parijs monsterlijke terreuraanslagen door moslimfundamentalisten plaats. Opnieuw lezen we emotionele getuigenissen in de krant, zien we gruwelijke beelden op televisie, horen we onvoorstelbaar wrede verhalen op internet. Hopelijk volgt er na de hype een grondige analyse. Dat was na de aanslag op Charlie Hebdo-redactie in januari niet het geval.

Volgens de Franse filosoof Marcel Gauchet komt dit omdat we niet meer begrijpen dat mensen uit religieuze motieven hun leven willen opofferen. Commentatoren herleiden zulke daden tot vermeende sociaal-economische oorzaken, omdat we in het Westen zelf een beter leven willen organiseren, zonder idee over een hiernamaals. Daarom houden heel wat mensen vol dat de aanslagen niets met de islam of met godsdienst te maken hebben, maar met kansarme jongeren, slachtoffers van uitsluiting. Deze sociaaleconomische verklaring slaat het debat echter dood. Bovenal klopt ze niet: veel armen radicaliseren niet, en veel geradicaliseerde jongeren hadden wel degelijk een job of een opleiding. Continue Reading ›

“Politiek als rancuneleer”, column DS, 19 jan. 2015

Unknown 08.33.05 “Wat zijn de oorzaken van de terreur? De Westerse politiek, of het islamfundamentalisme? Beiden spelen een rol. En beiden zijn deel van een breder imperialisme. Het is dus niet “of het Westerse imperialisme of het islamitische”, maar “en…en”. We moeten beide afwijzen.

Chomsky over hypocriete Westen

Meteen na de aanslagen op Charlie Hebdo hekelde Noam Chomsky de Westerse hypocrisie. Het Westen presenteert zich als het kamp van de rechtvaardigen, en van de verdedigers van de vrijheid. De aanslag in Parijs treft het ‘vrije’ westen dan in haar hart: terreur wil de pers monddood maken. Veel te eenzijdig, volgens Chomsky: al te vaak ondermijnt het vrije Westen de persvrijheid in andere landen. En het aarzelt daarbij niet om oorlogsmisdaden te plegen door burgerdoelwitten aan te vallen. Helaas is de Westerse pers daarover heel wat minder verontwaardigd dan over een aanval op eigen rangen. Zo reageerde bijna niemand toen Amerikaanse militairen in 2004 het hospitaal van Fallujah in Irak bezetten, om een einde te maken aan de rapportering van Iraakse burgerslachtoffers… Tja, dat was niet echt een democratische zet.

Unknown-2Het Westen, herhaalt de radicale, linkse Chomsky, voert zelf een imperialistische, onrechtvaardige buitenlandse politiek. In naam van de democratie vielen al duizenden burgerslachtoffers in Irak, Afghanistan en Libië. De lokale bevolking wordt daarbij nauwelijks gehoord. Ze is gewoon een schakel in een geopolitiek plan. De Westerse regeringen bedekken met de mantel der hypocrisie de ondemocratische politiek van ‘bevriende’ regimes in Saoedi-Arabië en Qatar.

Imperialisme in Arabische Wereld

Deze kritiek is terecht. Maar maakt dit de moslimwereld tot slachtoffer van het Westen? Ligt de almacht volstrekt bij de ene groep, en de onmacht volstrekt bij de andere, zoals Chomsky suggereert? Helemaal niet. De Arabische wereld voert op haar manier evengoed een imperialistische politiek: politici worden benaderd, voetbalploegen overgenomen, moskeeën gesubsidieerd. Bij elke publicatie declameren regeringen van Marokko tot Pakistan wat toegelaten is, of niet. Via schotelantennes en internet verspreiden ze hun visie, maar ook haatspeeches en complottheorieën. Continue Reading ›

‘Helden’ – Column DS, 16 februari 2014

Susan Neiman

Susan Neiman

“Wie zijn je helden vandaag? Die vraag durft niemand nog te beantwoorden, aldus de Amerikaanse filosofe Susan Neiman in ‘Morele Helderheid’, een boek over ‘Goed en Kwaad in de 21ste eeuw’. Erger nog, je kan de vraag bijna niet meer stellen. De grandeur van helden past niet meer bij deze tijd. Odysseus is zo’n held, bijvoorbeeld: eenzaam, verscheurd en verbannen. Listig en voorzichtig vecht hij tegen vijand en noodlot. Niet om zijn eigen heil, maar voor anderen. Met rustige zelfbeheersing trotseert hij de woede van zijn tegenstander.  Hij torst zijn lot zonder een zweem van slachtofferschap.

Unknown-1Toch zijn er nog inspirerende helden, maar je moet rustig rondkijken, weet Neiman. Laat je niet misleiden: ‘echte’ mensen zijn onvolmaakt, maken soms vreemde keuzes of hebben onhebbelijke trekjes.

Helaas lijken helden te ontbreken. De hype rond de ‘Syriëstrijders’ toont de donkere keerzijde van een wereld zonder hoopgevende voorbeelden. De Westerse leegte lijkt zo groot dat sommige jongeren die strijders zelfs om hun idealen benijden. ‘Die jihadi’s hebben nog iets om voor te sterven’, klonk het. Wat een dramatische vaststelling, want die Syriëstrijders kiezen niet voor het leven, maar voor de dood. Ze zijn bereid gruwelijk geweld te plegen, ook tegen onschuldige mensen. Continue Reading ›

Uitreiking Liberalesboek-prijs 2012

Signeren bij Liberales. Foto's van Lilian Nabora

Na afloop signeren. Foto’s van Lilian Nabora

Gisteren was ik te gast op de uitreiking van de Liberalesboek-prijs 2012 aan ‘Door Spinoza’s lens’, in het Liberaal Archief te Gent.

Andreas Tirez gaf de inleiding. Dirk Verhofstadt interviewde me over ‘Door Spinoza’s lens’. Altijd geweldig fijn om te doen, over Spinoza praten.

Continue Reading ›