“Waar staan we voor?” over de Verlichting, in NRC Handelsblad.

UnknownDeze tekst verscheen in het NRC Handelsblad op zaterdag 21 november. Een kortere versie verscheen in De Tijd op 15 november. De tekst werd hernomen op Liberales.

“We houden van onze manier van leven, maar kunnen ons niet voorstellen dat we haar fundamentele ideeën zouden moeten verdedigen. Vaak kennen we zelfs niet goed. Maar de Verlichtingsideeën zijn bijzonder relevant, omdat ze voortvloeien uit pogingen om burgeroorlogen, wreedheden, fanatiek geweld en onmacht te beëindigen. Ze waren een verzet tegen de machtsstructuur van de Kerk tegenover de politiek. En ze blijven een verzet tegen de greep van het geloof op het denken. In de strijd om godsdienstig geweld zijn in Europa tenslotte miljoenen mensen om het leven gekomen.

De kern van de Verlichting bevat dat elke mens zijn rede kan gebruiken om elk idee aan een kritisch onderzoek te onderwerpen. Geen enkel boek is Heilig. Niet een geloof of de traditie bepalen op voorhand welke ideeën goed of fout zijn. Een burger mag denken wat hij wil, zeggen wat hij denkt en deelnemen aan de politieke besluitvorming. De enige beperking op die vrije meningsuiting betreft de aanzet tot haat en geweld in de publieke ruimte, en laster en eerroof tegenover burgers. Maar fundamenteel is dat mensen het recht hebben om aan elk idee te twijfelen en om van mening te veranderen. Continue Reading ›

” ‘Alles kan’- journalistiek” – Leo Neels in Knack

Unknown-2In Knack verscheen een reeks over meningen in de media. Op de website van Knack reageert Leo Neels: ‘Journalistiek wordt niét van buiten uit bedreigd, ze dreigt zichzelf uit te hollen in zelfgenoegzaamheid, isolement en mediocriteit’.

Ik publiceer het hier, omdat de auteur een toepassing maakt van enkele ideeën uit mijn boek ‘Macht en Onmacht’.

” ‘Words, words, words’, antwoordde Hamlet (1602) op de vraag wat hij las; mocht Shakespeare dat toneelstuk geschreven hebben in 2015, zou Hamlet wellicht geantwoord hebben: ‘Opinions, opinions, opinions’. Dat is zeker één van de verworvenheden van wat we, verkeerd, social media noemen, die faciliteren bij uitstek een nooit aflatende stroom aan meningen. Er is al een overaanbod aan informatie. En daarbij komt een overaanbod aan meningen. Over alles en van iedereen. Dat is het gevolg van een geweldige ‘democratisering’; iedereen kan nu auteur zijn en publicist via sociale media, en de klassieke media megafoneren. Hoe opvallender, hoe beter. Het snelste verhaal en de radste tong gaan lopen met de meeste aandacht. (D. Harvey, A brief History of Neo-Liberalism, 2005, 198, gec. door Tinneke BEECKMAN, Macht en Onmacht, 2015, 130). En wat meer is, de meeste van die meningen zijn gedeconnecteerd van feiten, het zijn zwevende of loze meningen: meningloze meningen. Hét oxymoron van hedendaagse communicatie. Continue Reading ›

‘Slaven, echte en imaginaire’, De Morgen, 21 nov 2014

“Er gaat teveel aandacht naar imaginaire slaven, en te weinig naar de echte. En dat vertekent de discussie.

Imaginaire slaven
Eerst iets over de imaginaire slaven. Ik hou niet van de figuur van Zwarte Piet, en dan vooral niet van diens verschijning: het krulhaar, de lippen, de oorbellen. Ik ben er tegen, maar niet alleen omdat die verschijning iemand tegen de borst zou stoten in deze diverse samenleving. Zelfs al liepen er in ons land alleen maar blanken rond, dan nog zou ik het smakeloos vinden. Want ik heb een afkeer van elke vorm van slavernij, en dus ook van elke referentie eraan.

Werkelijkheid
Maar laten we even naar de werkelijkheid kijken, niet alleen naar imaginaire figuren.
Duizenden mensen wonen in België zonder wettelijk verblijf, bleek gisterenavond uit de Panorama-uitzending Leven zonder papieren. Hoeveel van hen verzeilt in clandestien werk en erger, wordt onder bedreiging van geweld gedwongen te werken, ontvangt daarvoor nauwelijks of geen loon en heeft niet de vrijheid om uit de situatie te stappen?

Er zijn vandaag nog echte slaven: uitgebuite mensen, die leven zonder burgerrechten. Ze worden mishandeld, opgesloten en zijn overgeleverd aan de willekeur van iemand anders. Ze worden op geen enkele manier door de wet beschermd.

Global Slavery Index
imrs.phpIn België zijn er 1.500 mensen in dat geval, volgens de ‘Global Slavery Index’, die het aantal slaven in alle landen ter wereld met elkaar vergelijkt. Wie strijdt voor burgerrechten, zou in eerste instantie voor die mensen moeten opkomen. En dan is er niet alleen in België veel werk. In Libanon zijn er 21.400 echte slaven, en in Marokko maar liefst 158.600. Een veelvoud dus van België. Continue Reading ›

Meningen, maken ze ongelukkig?

“Getuigt het niet van wijsheid om lak te hebben aan wat anderen denken?”, vroeg een Nederlandse journaliste me onlangs. Een mijmering voor een opinierubriek, dacht ik. Tenslotte gaan we er van uit dat de meningen van anderen erg belangrijk zijn. Hoe ga je om met de soms overvloedige uitwisseling ervan? Is een zekere afstand niet een voorwaarde voor geluk? Continue Reading ›