‘De Toogfilosoof’ – Spinoza, DM 26 maart 2016

Unknown-1De Morgen publiceert een reeks over filosofen, ‘De Toogfilosoof‘, over ‘denkers voor dagelijks gebruik’. Aan mij vroegen ze een stuk te schrijven over Spinoza, de filosoof waar ik een boek aan wijdde, Door Spinoza’s Lens.  In juni verschijnt bij Polis een vijfde druk.

 

fit_300x999_64936768Andere schrijvers over filosofen in deze reeks zijn Rik Torfs over Descartes, Freddy Mortier over Hegel, Yves Petry over Nietzsche, Gwendolyn Rutten over Locke,  Joël De Ceulaer over Plato, en vele anderen.

Dit is de tekst: ‘Blij leven onder Spinoza‘:

“De zeventiende-eeuwse denker Spinoza (1632-1677) lijkt meer voor ons te schrijven dan voor zijn tijdgenoten: zijn ideeën over naturalisme, ethiek en democratie zijn heel modern. Sinds ik Spinoza begon te lezen, lijkt het alsof ik de wereld toch anders bekijk. Wat is dan zijn charme? Hij vindt de rede ontwikkelen enorm belangrijk, maar beseft tegelijkertijd hoe emotioneel mensen zijn. Hij is een realist, die de wereld wil beschrijven zoals die is, maar altijd het beste uit de mens wil halen. Zijn filosofie is een fantastisch antidotum voor wanhoop, angst en onmacht. Continue Reading ›

‘Wijsheid van Spinoza’, Column DS, 3 maart 2014

Unknown“De Oegandese president tekende een strenge anti-homowet, die aanzet tot haat en geweld jegens homoseksuelen. Zelfs wie een homo steunt, of hem niet aangeeft, riskeert vervolging. Het Westen spreekt van een aanval op de ‘mensenrechten’. Het probleem ligt dieper: in het filosofisch-theologische denkkader van het politieke. De Oegandese president noemt homoseksualiteit een pervers importproduct van het Westen. Maar de haat jegens homo’s komt evengoed uit het Westen. De verdedigers van de nieuwe wet werden gesteund door Amerikaanse, fundamentalistische christenen.

imagesVolgens de filosoof Spinoza (1632-1677), die leefde in tijd waarin theologische disputen, en politiek geweld legio waren,  begrijp je politieke haatcampagnes sneller als je begrijpt door welke passies fanatici gedreven worden. Spinoza verving het joods-christelijke godsbegrip door een naturalistische visie op God: God is zijn eigen oorzaak, alles verloopt oorzakelijk, dus de wereld begrijpen is die oorzaken kennen.  God heeft de wereld niet geschapen volgens een plan of doel. De mens maakt deel uit van de natuur, zoals alle dingen. Hij is niet het centrum, of het hoogtepunt van de schepping. De wereld begrijp je dus niet door verborgen bedoelingen te ontcijferen. Begrippen zoals schuld, straf, zonde en boete volgen uit die verkeerde interpretatie van een goddelijke doelgerichtheid. Maar die doelgerichtheid bestaat alleen in de menselijke verbeelding. Continue Reading ›

Kritisch denken volgens Spinoza – ook vandaag

In de Ethica beschouwt Spinoza de rede als de weg naar vrijheid. Maar wat verhindert de mens om redelijk te denken? En wat betekent kritisch denken, bijvoorbeeld om de actualiteit te ontleden? Welke moeilijkheden kan je als lezer ondervinden? Maar eerst, Spinoza’s analyse van de geest. 

I. Spinoza en de misleiding van de geest

Mens als klein deeltje van het universum

Wat betekent de rede gebruiken? De mens beschikt over de rede. Zowel de capaciteiten als de beperkingen van de mens hangen samen met zijn plaats in de wereld, met de natuur, met de visie op God.  Continue Reading ›

Spinoza voor Spindoctors – Interview met Joël De Ceulaer

Spinoza voor Spindoctors – De Standaard Weekblad, 6 oktober 2012

Joël De Ceulaer, foto’s Johan Jacobs

Ze is fascinerend slim en verrassend onthecht. Als ze naar de wereld kijkt, doet ze dat door de bril van een filosoof die al meer dan driehonderd jaar dood is. 

Daarom schreef Tinneke Beeckman een boek over hem, eentje voor de moderne gejaagde mens. ‘Spinoza is het beste antidepressivum’. Continue Reading ›