“Paus Franciscus, seksueel misbruik en de kerk”, Kernkabinet De Morgen 1 sept. 2018

“Als de kerk zo voortdoet, is ze binnen tien jaar veel invloed kwijt.”

De reeks ‘Het Kernkabinet‘ van De Morgen is opnieuw begonnen. Journalist Maarten Rabaey interviewde me over Paus Franciscus, en de aanhoudende schandalen van kindermisbruik in de kerk.

“Met alweer nieuwe onthullingen over seksueel misbruik davert de Kerk op haar grondvesten, maar kan ze ook omvallen? Ja, zegt filofose Tinneke Beeckman, maar of ze snel zal buigen? “Zelfs de mensen die verandering willen, worden gecorrumpeerd.” En de paus? Die wast zijn handen in onschuld.

De misbruikschandalen lijken de Kerk in de grootste crisis te storten sinds de Reformatie, de kerkhervorming in de 16de eeuw.

Tinneke Beeckman: “Dat denk ik ook. Nu ik een boek schrijf over Machiavelli (1469-1527), lees ik over de schandalen van de Kerk destijds, die aanleiding gaven tot de Reformatie. Enkele pausen maakten het toen ook enorm bont. Paus Julius II zat zelf met het zwaard in het zadel oorlog te voeren in Italië; paus Alexander VI had talrijke bastaardkinderen en spendeerde fortuinen. Deze pausen besteedden veel aan kunst, dus was de staatskas leeg. De bevolking zag hoe de boodschap van Christus niet centraal stond. En dat is nu met de misbruikschandalen ook zo.”

Kan de Kerk, zoals toen, als instelling opnieuw uit elkaar vallen?

“Dat kan. In haar geweldige boek ‘The March of Folly’, over de teloorgang van machtsbolwerken, noemt de Amerikaanse historica Barbara Tuchman drie factoren die maken dat wanbeleid echt fataal kan worden voor politieke of religieuze leiders. De eerste is de systematische veronachtzaming van gevoelens onder de bevolking, de tweede is de voortdurende focus op het eigenbelang in plaats van het algemene belang en de derde is de illusie bij machthebbers dat hun macht onschendbaar, onveranderlijk is. Continue Reading ›

“Self-fashioning… over (sociale) media” Column DS 3 november 2014

32baef33713b3e898f0e704bf66d4081

Anthony Van Dyck, ‘Marie-Henrietta en de dwerg’.

“Technologie laat je vandaag meer dan ooit toe je eigen beeld te creëren: ‘self-fashioning’ is schering en inslag. Het begon al tijdens de Renaissance, toen rijke burgers en aristocraten portretten bestelden bij de beste schilders. Heren lieten zich afbeelden in statige kledij, edellieden liefst met een dolk of zwaard omgord. Vrouwen droegen verfijnde jurken, mooie juwelen. Sociale media van vandaag hebben dat fenomeen gegeneraliseerd: iedereen post vakantiefoto’s, gezellige feestjes, mooie aankopen. ‘Dit is wie ik ben’: ik ben leuk, open, sociaal, een beetje belezen, zeer breeddenkend en ik reis graag. Daarbij helpt een duidelijke identiteit, liefst zonder nuance en vooral zonder kwetsbaarheid. Geen beeld van droeve eenzaamheid na het geslaagde feestje.

Ook op televisie is ‘self-fashioning’ alom tegenwoordig. De jonge journaliste en de oude politicus, die ook rebels willen zijn, om populair te worden. Want wie over de samenleving praat, doet dat liefst ‘tegen de stroom in’. De televisiestudio ontvangt graag de grote ‘rebel’, die zich gemoedelijk nestelt aan de praattafel: ‘kijk, ik ben een vrolijke, fijne mens’. Het is een modern verschijnsel: zelfs wie het verzet wil incarneren, raakt amper voorbij de profilering van zijn ‘ik’, aldus de Franse filosoof Jean-Claude Michéa.

De individuele ‘self-fashioning’ is ook tot een politieke strategie verheven. Je leest in de krant ook hoe men de oppositiepartijen in het parlement aanraadt om een ‘framing’ te vinden voor hun boodschap. Ook al klopt die framing niet, dat geeft niet, zolang de bevolking het maar gelooft, klinkt het. Doe dus aan ‘self-fashioning’, doe alsof je idealen hebt. Maar werkt dat wel? Continue Reading ›