‘Van zelfkennis tot ander gedrag’ – praktische filosofie

“We kunnen interessante inzichten hebben over onszelf, maar toch passen we ons gedrag niet automatisch aan. Zelfs de beste intenties helpen weinig. Hoe kunnen we toch tot meer dan alleen ‘goede ideeën’ hebben? Enkele suggesties.
In Shadowlands, de biografische film over C.S. Lewis zegt een jonge student: “We lezen om te weten dat we niet alleen zijn.” We zoeken verhalen om niet alleen te zijn in onze dagelijkse verwarring. We voelen onszelf beter wanneer we weten hoe anderen gelijkaardige ervaringen delen.

Het ‘geanalyseerde leven’, het bewuste leven is een stap naar een gelukkiger leven. Het helpt ons om aandacht te hebben voor wat we belangrijk vinden. Het helpt om afstand te kunnen nemen van wat ons stoort of verveelt.

Zelfkennis 

Zelfkennis speelt dan een grote rol. Over onszelf en over het leven nadenken maakt het leven boeiender, mooier en meer leefbaar. Natuurlijk is zelfreflectie best confronterend. Maar het is zinvol. Zeker als we een andere weg kunnen inslaan, of als we de afgelegde weg anders kunnen inschatten. Zelfreflectie is trouwens niet hetzelfde als tobben of bezorgd zijn. Die gedachten vergroten de onrust en vernauwen juist onze mogelijkheden.

Maar in welke mate helpen diepere inzichten om ons gedrag blijvend te veranderen? Vaak weten we wel wat we verkeerd doen, maar blijven we toch steken in de vroegere gewoonte.

Veelal hopen we dat diepere reflectie en bewustwording gedrag wel verbetert. Als we ten volle beseffen hoe ongezond te zoete of te vette voeding is, dan blijven we er wel af. Als we voldoende boetes betalen bij laattijdige rekeningen, dan regelen we ze wel op tijd. Als we voldoende denken aan hoe ons lichaam zal aftakelen, dan beginnen we wel aan die sportoefeningen.

De werkelijkheid is anders.  Continue Reading ›

‘Onzekerheid’, column in ‘Filosofie Magazine’, Maart 2014

Unknown-4

Het maartnummer van Filosofie Magazine is integraal door vrouwen geschreven. Daan Roovers, hoofdredacteur, vroeg me om een bijdrage te schrijven vanuit mijn ervaring als ‘filosofe’. Hoe komt het dat er zo weinig vrouwen in de wereld van de filosofie rondlopen? Dit is mijn poging tot antwoord.

“Nobelprijswinnaar en psycholoog Daniel Kahneman beschrijft de ‘illusie van validiteit’: zelfs wanneer ideeën worden weerlegd, blijft iemand aan zijn oorspronkelijke conclusie gehecht. Volgens Kahneman zijn mannen veel vaker ‘overconfident’ dan vrouwen: ze houden langer vast aan hun opvattingen dan vrouwen, zelfs al blijken die niet te kloppen.

safe_image.phpEen onderzoek van financiën professor Odean (Berkeley) naar wie succesvol investeert in de financiële wereld toont volgens Kahneman een gelijkaardige trend: de mannelijke ‘traders’ bleken sneller overtuigd van de juistheid van hun strategieën, al waren die puur op toeval gebaseerd. Ze handelden dan ook sneller. Maar vrouwelijke investeerders kunnen dus eigenlijk veel betere resultaten overleggen dan hun mannelijke collega’s. Maar helaas beloont de samenleving vooral mensen die ‘overconfident’ zijn, zelfs al vergissen zij zich vaker. Voor twijfel, nuance, bedachtzaamheid krijg je weinig krediet. Continue Reading ›