“Apartheid in België ?”, Column DS, 27 april 2015.

Unknown 08.33.05“Soms lees je zo’n absurde bewering dat je meteen de bladzijde wilt omslaan. Bert Anciaux stelt dat we hier dezelfde principes toepassen als tijdens de apartheid in Zuid-Afrika (Knack 22 april). In dat interview zegt hij ook ‘zichzelf niet als het grote licht te beschouwen’. Die eerlijke vaststelling zou kunnen volstaan om zijn gesprek gewoon te vergeten. Maar ook groteske uitspraken hebben consequenties. En die zijn niet onschuldig: de term ‘apartheid’ maakt van de etnisch-culturele minderheden hier slachtoffers van wrede misdaden tegen de menselijkheid. Zulke misdaden worden dan zelfs door de staat georganiseerd. Hoe kun je verwachten dat deze mensen meewerken aan onze samenleving wanneer een politicus zoiets onzinnigs beweert?

Unknown Anciaux omschrijft apartheid foutief als ‘het ontnemen van culturele identiteit’.

Eigenlijk is apartheid een officieel systeem van rassensegregatie op basis van een      pseudowetenschappelijk racisme: ‘ras’ bepaalt het recht op deelname aan politiek, het recht op aankoop van huizen, het recht op toegang tot scholen. Geldt dat hier? Natuurlijk niet. Fundamentele rechten zijn gewaarborgd, in België, maar ook in de Europese Unie.
In Zuid-Afrika veegde de apartheid de beleving van cultuur en identiteit trouwens niet uit: ze legde de nadruk op eigenheid, op gescheiden ontwikkeling. Dat Anciaux totaal verward is, blijkt dan ook uit zijn kritiek op het huidige inburgeringsbeleid als een assimilatiecultuur: assimilatie is juist het tegenovergestelde van apartheid. Het betekent dat alle burgers als één ondeelbaar politiek-cultureel geheel worden beschouwd, zoals in Frankrijk tijdens de negentiende eeuw. Continue Reading ›

De leider als gevangene, over Mandela – DS Avond, 13 dec.

images-1Dit weekend wordt Mandela begraven. Deze week kwamen wereldleiders al samen om Mandela’s leven te herdenken. Het werd een drukke week, met opmerkelijke retorische momenten en visies op leiderschap. Sommige leiders spraken alsof zij geschikt zijn om waardigheid, nederigheid en verzet te eren, hoewel hun eigen politiek daarmee in strijd is. Wat te denken, bijvoorbeeld van een president wiens speech wereldwijd de harten ontroert, maar die vlakbij zijn eigen land gevangenen opsluit zonder vooruitzicht op een eerlijk proces? Maar zo werkt het politieke theater blijkbaar. Over inspirerend leiderschap en gepaste retoriek vond ik interessantere voorbeelden in Bob Hepple’s ‘Young man with a red tie: a memoir of Mandela and the failed revolution 1960-1963’.
Begin jaren ’60 werd Bob Hepple Mandela’s nauwe medestander. Als kind van een joodse moeder aanschouwde hij het afschuwelijke lot van de Afrikaanse bevolking in opkomende Shantytowns na de oorlog. Hij besloot advocaat en ANC-activist te worden. Zo werd  hij Mandela’s juridische adviseur. Tijdens zijn rechtszaak pleitte Mandela wel zelf: hij benadrukte systematisch de illegitimiteit van een rechtbank die gelijkwaardigheid van burgers niet erkent.  Net als Gandhi, legde hij de contradicties en de onmenselijkheid van de onderdrukker bloot. Zo werd zijn rechtszaak een aanleiding voor kritiek op de rechtspraak. Continue Reading ›