Toom je enthousiasme wat in!

Neen, dit stuk gaat niet over de rellen naar aanleiding van die Amerikaanse anti-islam film. Weet je wel, die beelden van uitzinnige mannen, woedend, tierend, vechtend. Als dat de emotionele staat is waarin je je bevindt, dan ben je niet te benijden. Voor het tonen van dit verhaal krijgt ook de media kritiek – toch op sociale netwerksites als Facebook.

Want die media zou vooral de ellende tonen, zoals in Borgerhout. Dat positieve berichten evengoed een plaats verdienen, denk ik ook. Toch vind ik het als burger normaal dat media melden hoe enkele honderden mannen zich tegen de liberale democratie keren. Hoe ze verklaren tot der dood te willen vechten omdat hun loyauteit uitsluitend uitgaat naar de islam. Hoe gewelddadig ze worden als iemand, ergens ver weg, hun profeet beledigt in een ellendig slecht filmpje. Zulke rellen zijn ook internationaal nieuws. Welke slechte media zouden we dus hebben als dit niet aan bod kwam? Dit thema is tenslotte niet alleen een numerieke kwestie (hoeveel fundamentalisten zijn er in vergelijking met vreedzame inwoners), maar ook een principiële.Wel mis een diepgaandere analyse. Welke loyauteit(en) voelen allochtonen (moslims en anderen)? Welke boodschap zenden we zelf uit? Wat willen die relschoppers precies? En we zien altijd alleen mannen, maar wat denken allochtone vrouwen hierover? Goed, een andere keer dus over deze vragen.

Curb your Enthousiasme

Het ingetoomde enthousiasme betreft iets veel leukers:  ‘Curb your enthusiasm’, een Amerikaanse komische reeks, gemaakt door Larry David. Met hemzelf in de hoofdrol.

Vanwaar de titel? Die betekent ongeveer: spreid je levenslust niet tentoon voor mijn neus. ‘Not in front of me’. Kenmerkend voor Davids bizarre humor. Hij houdt er van heilige huisjes omver te schoppen. Soms letterlijk: de rabbi’s en de christenen in zijn serie zijn hilarisch. Hij spot met snobistische sterren in Hollywood, met de schijn van liefdadigheid, met de hypocrisie van sociale conventies, met mannelijke en vrouwelijke onzekerheid in de liefde… Maar het meest spot hij met zichzelf.

Larry David in Woody Allens film

Larry David is misschien beter bekend als de hoofrolspeler in Woody Allens ‘Whatever works’ (2009). Daarin speelt hij Boris Yelnikoff, een geniale fysicus, die tegelijk een misantroop en cynicus is. Boris lijkt van niemand te houden, maar begint een relatie met een jonge vrouw, wat allerlei onverwachte wendingen aan zijn leven geeft. Woody Allen zag David tijdens een ‘stand-up’ comedy-act in New York. David heeft een legendarisch moeilijk karakter en raakt regelmatig in discussie met zijn ‘ondankbare’ publiek als hij dat te dom acht voor zijn grappen. Op een keer liep hij op de scène, bekeek de mensen in de zaal, mompelde ‘No, I don’t think so’, en ging weer weg. De geknipte man, besloot Allen, om de ‘tough Jew’ te spelen in zijn komedie.  Toen ik ‘Whatever works’ voor het eerst zag, kende ik Larry David niet. Het leek alsof hij een Allen-imitatie wilde geven, wat een domper zette op zijn voorstelling. Dat gevoel heb ik vaker als Woody Allen niet zelf de hoofdrol vertolkt: wie het wel doet, probeert Allen te vervangen. Maar na het zien van ‘Curb’ heb ik mijn mening herzien: David is authentiek.

Jarenlang had Larry David moeite om aan de bak te komen. Regisseur Robert Weide (die ook de documentaire over Woody Allen in 2011 maakte) kent David al jaren en vertelt hoe zijn vrienden bezorgd waren over zijn lot. David was wel geliefd bij andere humoristen in New York, maar vond de weg niet naar het bredere publiek. Naar eigen zeggen had David al een mooie schuilplek voor zijn leven als dakloze uitgezocht in de straten van New York. Zijn carrière veranderde toen hij mede-oprichter en mede-auteur werd van de Amerikaanse serie ‘Seinfeld’, één van de meest succesvolle televisieshows aller tijden.

De serie

‘Curb your enthousiasm’ draait rond Davids persoon. Een semi-reality show, met een uitgedacht plot. Enigszins geromantiseerd volgt de serie het leven van de oprichter. Toen Larry’s Davids vrouw hem verliet, bijvoorbeeld, deed zijn fictieve echtgenote, Cheryl Hines, hetzelfde.

Larry David speelt gewoon zichzelf. Of beter, de Larry David die hij naar eigen zeggen zou willen zijn: de creatieve eenzaat die leeft zonder compromissen te sluiten. Die zelfs te eerlijk is om sociaal aanvaard te worden.

De serie bleek zo’n succes dat er al acht seizoenen werden opgenomen. Elke serie van tien afleveringen heeft een ‘arc’, een overkoepelend thema, zoals de opening van een restaurant, de mogelijke adoptie van Larry David of de enscenering van een Seinfeld-reünie in de show.

Alle dialogen worden geïmproviseerd. De acteurs krijgen slechts een korte beschrijving van het verhaal. De uitwerking bedenken ze dan ter plekke. David heeft naar verluidt geen zin om dialogen uit het hoofd te leren, en hij vertrouwt op het komische talent van zijn cast. Het resultaat lijkt even spontaan als een documentaire. Opmerkelijk, nee?

Weldaad

Welke weldaad gaat er uit van intelligente humor! Wie komt een dag heelhuids door zonder grappen?  Vooral als je het wereldnieuws wil verteren. Al wie vol haat en verontwaardiging rondloopt, kan ik slechts aanraden zich eens goed te laten gaan. Please, don’t curb your enthousiasm, maar dan alleen als het over humor gaat.