Filosofie

‘Hic et Nunc. De oudheid in jouw leven’ – nieuwe website!

De oudheid is nog intens aanwezig in onze tijd. Patrick De Rynck besloot een website op te richten over de levendige, boeiende manier waarop dit het geval is. Patrick Lateur, Aline D’Haese, Jeroen Olyslaegers, Noémie Schellens, Tom Naegels, Leen Huet, Luc Devoldere, Sandra Langereis, David Rijser en vele anderen werken er aan mee. De website bevat heel uiteenlopende teksten: over actuele vragen, maar ook muziek, boeken, reisverhalen, kunst en onderwijs.

En op de site staat ook een oproep: als je een goed fictieboek las waarin de oudheid verweven wordt, kan je zelf een bijdrage leveren.

Ik schreef alvast een artikel over de ‘Filosofie voor het dagelijks leven‘. Filosofen uit de oudheid – van Sokrates, Plato en Aristoteles tot stoïcijnen en epicuristen – dachten niet alleen theoriëen uit, ze hielden er ook een filosofische praxis op na. Of beter, hun ideeën veronderstelden een praktijk, natuurlijk en spontaan. Ook Spinoza bewandelt dat dubbele pad, al lijkt dat niet meteen zo.

Dit artikel sluit aan bij mijn laatste column in De Standaard: ‘hoe jezelf te overstijgen’. De tekst is een reactie op Kristien Hemmerechts’ terugkeer naar de katholieke riten, om een consumerend individualisme te overstijgen. Uit jezelf bereken is ook door klassieke filosofie mogelijk, betoog ik.

Tags:

Aline D'Haese, David Rijser, De Standaard, Filosofie voor het dagelijks leven, Hic et nunc, Jeroen Olyslaegers, Leen Huet, Luc Devoldere, Noémie Schellens, Oudheid, Patrick De rynck, Patrick Lateur, praktische filosofie, Sandra Langereis, Spinoza, Stoa, stoïcijnen, Tom Naegels

Filosofie

“Welke filosoof zou elke millenial moeten lezen?” – Vrij Nederland, juni 2017

Vrij Nederland vroeg me welke filosoof elke millennial zou moeten lezen.

Dit is mijn antwoord – de stoïcijnen:

‘Of millennials nou egoïstischer, angstiger en onzekerder zijn dan andere generaties, of juist socialer, zelfbewuster en doelgerichter is een kwestie van perspectief. Vast staat in ieder geval dat millennials heel wat problemen te wachten staan. Dan zijn stoïcijnse denkers, zoals Seneca, Epictetus en Marcus Aurelius, uitstekende gidsen. De wereld evolueert voortdurend: verander vastberaden wat je kan, aanvaard wat je niet kunt controleren. Verzorg je gedachten, je bent wat je zelf denkt. Relativeer dus de opinies van anderen, hengel niet naar likes op Facebook of Instagram. Lees de stoïcijnen en realiseer je dat je deel uitmaakt van een groter geheel.’

Joke Hermsen koos voor Hannah Arendt:

‘Hannah Arendt. In het voorwoord van haar boek The Origins of Totalitarianism (1951) schreef ze: “Deze periode van bang afwachten lijkt op de stilte die intreedt nadat alle hoop verloren is. We hopen niet langer op een herstel van de oude wereldorde met al haar tradities. Hoe verschillend de omstandigheden ook zijn, we stellen de ontwikkeling van identieke fenomenen vast. Nooit is onze toekomst minder voorspelbaar geweest, nooit zijn we in die mate afhankelijk geweest van onbetrouwbare krachten, die de wetten van het gezond verstand met de voeten treden.” Ze schreef haar boek over totalitaire regimes omdat ze wilde begrijpen hoe de terreur in nazi-Duitsland had kunnen plaatsvinden en omdat ze meende dat we ook na de oorlog waakzaam moeten blijven, opdat tirannie niet opnieuw om zich heen grijpt. Alleen daarom al zou iedere millennial haar werk moeten lezen.’

René ten Bos, filosoof, organisatiedeskundige en Denker des Vaderlands zei dit:

‘Michel Serres. Laatst las ik in Trouw een stukje van de Gentse filosoof Maarten Boudry, geboren in 1984, die zich boos maakt over obscure Franse filosofen die niet kunnen schrijven en gevangen zitten in hun eigen obscure denkbeelden. Ik denk dat dit een dommig vooroordeel is dat vooral een vrijbrief is om niet te hoeven lezen. De tijden waarin we leven en die millennials voor de kiezen krijgen, zijn te complex om experimenteel en maf schrijven te ontmoedigen. Als tegengif raad ik Michel Serres aan. Continue Reading ›

Tags:

Eva Meijer, filosofie, Hannah Arendt, Haye Hazenberg, interview, Joke Hermsen, Karl Marx, Martijn Meerhoff, Michel Serres, millenials, praktische filosofie, René ten Bos, samenleving, stoïcijnen, Vrij Nederland

Filosofie

Dubbelinterview in Knack – met Alexander Roose, 14 dec. 2016

Op 14 december 2016 verscheen dit interview in de reeks ‘Kerstgesprekken’ van Knack. Door Ann Peuteman.

“Hun liefde voor Spinoza en Montaigne bepaalt hun dagelijkse leven. ‘Soms vragen we ons af wat die filosofen in onze plaats zouden doen. Waarover zouden ze schrijven en waarover zouden ze zwijgen’, zeggen filosofe Tinneke Beeckman en haar partner Alexander Roose.

Acht hoog, in een flat aan de rand van de Antwerpse binnenstad, wonen ze met zijn vieren. Filosofe Tinneke Beeckman, professor Franse literatuur Alexander Roose en hun twee wijsgeren. Zij laat zich graag bijstaan door Baruch Spinoza, hij wordt geflankeerd door Michel de Montaigne.

Een hele Verlichting zit er tussen hun favoriete filosofen in, maar dat laten ze hier niet aan hun hart komen. ‘Als ik schrijf, over welk onderwerp dan ook, heb ik vaak het gevoel dat Spinoza naast me zit’, luidt de eerste zin van Door Spinoza’s lens, Beeckmans boek dat dit jaar een nieuwe uitgave kreeg. Die sensatie kent Roose maar al te goed. ‘Als ik iets van Montaigne lees, denk ik vaak dat ik net hetzelfde geschreven zou kunnen hebben’, zegt hij. ‘Komt dat doordat ik ideeën van hem overneem of zijn we gewoon permanent met elkaar in dialoog? Dat weet ik eigenlijk niet.’ Geen wonder dus dat Roose zijn lievelingsfilosoof onlangs complimenteerde met een boek: De vrolijke wijsheid – Zoeken, denken en leven met Michel de Montaigne.

De werken van Beeckman en Roose zijn lang niet de enige filosofische publicaties die dit jaar in de boekhandel terechtkwamen. Integendeel. Wijsbegeerte lijkt aan een revival bezig te zijn. Maand na maand verschijnen boeken van filosofieprofessoren en filosofen waarin ze al dan niet grootse gedachten herkauwen, heruitvinden of lanceren. Ook in debatten allerhande worden steeds vaker filosofische citaten, van Aristoteles en Plato tot Popper en Arendt, in de strijd gegooid. Zelfs uit het theater zijn filosofen dezer dagen niet meer weg te slaan. Nadat acteur Bruno Van den Broecke al in de huid van Socrates was gekropen, ging begin dit jaar Montaigne in première: een theatermonoloog die Alexander Roose voor zijn jeugdvriend Koen De Sutter schreef. ‘Dat heb ik gedaan vanuit een soort drang om schoonheid te brengen’, zegt Roose. ‘Dat we Montaigne zo bij een groter publiek konden introduceren, was een belangrijke bonus.’

Moet filosofie tegenwoordig ook een beetje entertainment zijn om een groot publiek te kunnen bereiken?

Nieuwe cover voor het boek.

Tinneke Beeckman: Nee, maar vaak heeft filosofie wel wat vertaling nodig. Zeker omdat veel mensen uit zichzelf de link met het echte leven niet zien. Kijk maar naar de universiteiten waar studenten de concepten van alle belangrijke filosofen uit het hoofd moeten leren. Op die manier wordt de theorie helemaal losgekoppeld van het leven. Nochtans maakten grote filosofen als Spinoza, Montaigne en Aristoteles dat onderscheid totaal niet. Zij zagen hun concepten als een middel om over hun leven na te denken.

Alexander Roose: Filosofie kan je helpen zoeken naar een zuiverdere manier van denken. Als je daarin slaagt, kun je beter in het leven staan.

Zal het niet altijd een intellectuele elite blijven die zich met filosofie inlaat?

Beeckman: Dat weet ik nog zo niet. Geregeld ontmoet ik mensen die zelf niet beseffen hoe filosofisch ze zijn. Je hoeft je niet actief met filosofie bezig te houden om wijze principes te hebben.

Roose: We hebben vaak de neiging om mensen te onderschatten. In de huidige samenleving voel ik een enorme honger naar iets wat hoger, schoner en moeilijker is. Onlangs nog organiseerden we aan de Gentse universiteit nascholing over ‘Great Books’, de grote boeken uit de historische Europese letterkunde. We hoopten dat er een paar tientallen geïnteresseerden op zouden afkomen, maar de eerste avond waren er al driehonderd deelnemers. Vaak mensen die zich na hun studie helemaal op hun carrière en gezin hebben gericht maar uiteindelijk toch naar iets diepers zijn gaan verlangen. Daarvoor hoef je trouwens niet eens gestudeerd te hebben: die honger zie ik ook bij mensen die nooit naar de universiteit zijn geweest.

En zo’n honger stil je beter met toegankelijke boeken als die van jullie dan met de originele werken van grote filosofen?

Beeckman: Spinoza’s Ethica is nu eenmaal een moeilijk en abstract boek. Niet alleen omdat het in het Latijn is geschreven, maar ook omdat hij het heeft opgevat als een discussie met de theologen van zijn tijd. Toch is het vandaag nog heel relevant en kun je er op elk moment van je leven iets uithalen.

Roose: Grote boeken en filosofen hebben vaak een gids nodig. Cultuurfilosoof George Steiner noemt zichzelf een postbode: hij is degene die de juiste brief in de juiste bus moet steken. Tinneke en ik zijn ook postbodes. We bezorgen onze lezers een brief die ze anders misschien nooit zouden ontvangen. Het is niet zozeer een complexe, erudiete uitleg die we willen doorgeven, maar wel de honger en het verlangen naar filosofie. Zoals Gustav Mahler zei: ‘Traditie is het doorgeven van het vuur, niet het aanbidden van de as.’

Vandaag lijken sommigen nochtans louter de traditie door te geven zonder er nieuwe ideeën aan toe te voegen. Zijn dat niet eerder filosofieprofessoren dan filosofen?

Roose: De Franse filosoof Gilles Deleuze schreef fantastische boeken over Spinoza en Nietzsche en probeerde de realiteit tegelijkertijd te begrijpen door nieuwe concepten te ontwikkelen. Alle goede filosofen doen dat. Nieuwe ideeën kunnen maar ontstaan als je in dialoog gaat met de denkers die je vooraf zijn gegaan. Tabula rasa maken is geen optie.

Beeckman: Een echte filosoof legt ook de link met de praktijk, maar vandaag is dat in de academische filosofie amper het geval. Er zijn professoren die overdag omstandig uitleggen dat de mens volgens Blaise Pascal zijn eigen nietigheid ontvlucht door verstooiing te zoeken, maar het verband met hun eigen levensstijl niet leggen als ze avonds op de bank gaan zitten om voetbal te kijken. Voor een filosoof is de relatie tussen de theorie en zijn eigen leven echter onontbeerlijk. Zelf ben ik veranderd door me in Spinoza te verdiepen.

Het lijkt wel alsof Spinoza en Montaigne over jullie schouders meekijken.

Roose: Daar is wel iets van. (lacht) Geregeld vraag ik me af wat Montaigne zou doen als hij in mijn schoenen stond. En als ik de krant lees, denk ik vaak: hoe zou hij op die actualiteit reageren?

Beeckman: Waarover zou hij schrijven en waarover zou hij zwijgen.

Roose: Precies. Zo heeft hij geen letter geschreven over de vreselijke Bartholomeüsnacht in 1572 toen duizenden protestanten in Parijs werden vermoord. Vandaag is het ondenkbaar dat filosofen over zo’n tragedie zouden zwijgen. Al was het maar omdat de media hen meteen naar hun opinie zouden vragen.

Beeckman: Zeg dat wel. Op 22 maart was het nieuws van de aanslagen nog maar amper doorgedrongen toen Filosofie Magazine me opbelde voor een commentaar. Ik was te geschokt om te antwoorden.

Roose: Vaak is het nodig om genoeg afstand te nemen om goed te kunnen nadenken. Jammer genoeg zijn we die filosofische attitude een beetje kwijtgeraakt.

Kan het schrijven van een opiniestuk niet net helpen om je gedachten te ordenen?

Roose: Schrijven kan inderdaad een denkproces zijn, maar dat wil nog niet zeggen dat je zo’n tekst ook meteen moet publiceren. Montaigne schreef zijn Essais, zoals de naam al zegt, om ideeën uit te proberen. Schrijvend dacht hij over zijn onderwerp na. Pas veel later kregen anderen de neerslag ook te lezen. Continue Reading ›

Tags:

Aristoteles, Blaise Pascal, boek, cultuur, De Vrolijke Wijsheid, Deleuze, democratie, Door Spinoza's lens, eindigheid, filosofie, George Steiner, gesprek, Great Books, Gustav Mahler, het goede leven, Koen De Sutter, leugen, levenswijsheid, literatuur, meningsuiting, monoloog, Montaigne, nietigheid, Polis, praktische filosofie, Spinoza, theater, Thomas More, universiteit, Utopia, vrijheid, waarheid

Filosofie

Interview “De Boekenkast” – Doorbraak

De site Doorbraak interviewde me onlangs over mijn boekenkast – ze vroegen me welke boeken me erg hebben beïnvloed. Door Sander Carollo.

Doorbraak sprak met filosofe en auteur Tinneke Beeckman over haar favoriete boeken.

‘Freelance filosofe’ Tinneke Beeckman is auteur van Door Spinoza’s lens (2012) en Macht en onmacht (2015), schrijft columns voor De Standaard, geeft lezingen, doceert aan The School of Life en is betrokken bij verschillende projecten.

Vier jaar geleden werkte ze nog als academica.

Na haar proefschrift over Sigmund Freud aan de Vrije Universiteit Brussel kreeg ze meerdere postdoctorale opdrachten. Maar tijdens haar laatste beurs begon ze zich af te vragen of ze nog in de academische wereld wilde blijven.

Beeckman: ‘Door Spinoza, door te mediteren en me meer te mengen in het publieke debat kreeg ik een andere omgang met filosofie dan hoe ze in de academische wereld het meest gevaloriseerd werd. Ik voelde me daar niet meer thuis.’

Dat ze een moedige beslissing genomen, hoort Beeckman geregeld. Zelf vond ze dat werken als zelfstandige het meest redelijke was wat ze kon doen gezien haar opleiding en temperament. ‘Nu ben ik veel productiever en creatiever dan ooit. Het blijft natuurlijk risicovol en je moet je hoofd erbij houden.’ Gelukkig helpen de filosofen die ze bestudeert haar zelf ook. ‘Als je hen ernstig neemt, zijn ze echt wel een steun.’

N-VA-kamerfractieleider Peter De Roover, een van de eersten in deze reeks, haalde in zijn interview overigens Beeckmans boek Door Spinoza’s lens aan omdat zij zich dissident durft op te stellen. Een mooi compliment, vindt Beeckman. ‘Spinoza was ook een dissident. Ik denk dat je van niemand beter kan leren wat het betekent om een buitenstaander te zijn. In zijn geval was het vanuit een fundamentele welwillendheid en een liefde voor vrijheid.’

Om Spinoza makkelijker te verwerken en om er een boek over te schrijven, was Chemins dans l’Ethique van Paolo Cristofolini heel inspirerend voor haar. ‘Het is een boekje met vijf wegen om door Spinoza’s Ethica te wandelen. Als je dit leest, ga je de omwentelingen in zijn denken begrijpen. Als eerste handleiding voor Spinoza is dit veruit het beste dat ik ken. Elke zin opent zoveel deuren.’

Als filosofe leest ze veelal functioneel, beaamt ze. ‘De romans die ik voor dit interview heb uitgekozen las ik louter uit plezier. Dat lukt me nu niet meer. Alles wat ik tegenwoordig lees – Liefde van Karl Ove Knausgård, A Man in Full van Tom Wolfe, The Song of Achilles van Madeline Miller … het zijn fantastische romans – lees ik met de insteek van wat ik er als filosofe mee kan doen. Ik kan ontspannen lezen, maar er is altijd een soort ongeduld om aan de slag te gaan: wat zegt dit werk over de mens vandaag? In dat opzicht is het leesplezier er toch wat af. Eigenlijk ben ik altijd een beetje aan het werken. Zelfs als ik naar Veep kijk, gewoon een komische serie om me te ontspannen, denk ik na of ik daaruit iets kan gebruiken. Vergelijk het met een kat die slaapt maar nog een oogje openhoudt.’

De gekozen boeken die ze zal bespreken zijn enkele romans, sommigen met een filosofische insteek en ongeveer evenveel werken van filosofische auteurs zoals Nietzsche, Machiavelli en Freud; denkers in wie ze zich jarenlang verdiept heeft.

Iemand, niemand en honderdduizend van Luigi Pirandello

‘Het boek gaat over een man, Vitangelo, die een opmerking krijgt van zijn vrouw over zijn neus. Plots beseft hij dat het beeld dat zijn vrouw over hem heeft niet overeenstemt met zijn zelfbeeld. Pirandello schrijft enorm grappig en ritmisch. Bovendien sleept hij je helemaal mee in een verhaal waarvan je denkt dat banaal is. Maar die kleine opmerking van zijn vrouw is niet alleen het begin van een zoektocht, zelfs zijn hele wereld stort ineen. De breuk tussen het beeld van wie je bent – als dat eigenlijk al bestaat –hoe de ander je ziet en hoe je zelf dan nog verandert door omstandigheden denkt hij consequent door. Hij wordt bijna gek, maar uiteindelijk omarmt hij die onaangepastheid.’

‘Sein und Zeit van Martin Heidegger is in 1927 gepubliceerd, een jaar na de uitgave van Iemand, niemand en honderdduizend. Heideggers werk speelt ook met die vervreemding, met zoeken naar authenticiteit, met de moeilijke opdracht om je bestaan, ‘Dasein’, in te vullen, terwijl wie je bent niet op voorhand is bepaald. Maar dat is moeilijk, en dan wordt het verleidelijk op te gaan in das Mann, de menigte rondom je; je begint je dan te comformeren aan de opinies van mensen rondom je, je bekommert je vooral over de blik van de ander. Beide boeken zijn typisch voor de verwarring in de jaren twintig. Bovenal vind ik Iemand, niemand en honderdduizend een fantastisch boek. Ik kan het iedereen aanbevelen. Pirandello is overigens een opmerkelijke figuur. Hij heeft ook kortverhalen die heel humoristisch en tragisch tegelijk zijn.’

Pride and Prejudice van Jane Austen

‘Dit is een van mijn lievelingsboeken, ik herlees het regelmatig. Het heeft het plot van een romantische komedie. Filmregisseur Nora Ephron (van onder meer de romantische komedie When Harry Met Sally, S.C.) verwijst in haar films impliciet naar dit boek. Het speelt zich af in het begin van de negentiende eeuw.

De hoofdfiguur Elizabeth Bennet is een heel complex personage die een man moet zoeken, zoals dat hoorde in die tijd. IJdelheid en vooroordelen belemmeren dan de liefde. Mr. Darcy, de man met wie ze uiteindelijk wel trouwt – spoiler alert – is van rijke afkomst. Hij geeft een beledigende opmerking over Elizabeth die ze toevallig hoort, en dus benadert ze hem vanuit haar gekrenkte trots, en met de nodige vooroordelen. Hij zit dan weer gevangen in de eisen van zijn sociaal hogere groep, en zijn afkeer voor haar familie. Zo vormen er zich allerlei obstakels in de weg naar de liefde. IJdelheid en het overbruggen van klasse en karakter spelen dus een grote rol. Het zijn de klassieke ingrediënten van de romantische komedies. Jane Austen heeft ook de toon gezet om de liefde vanuit vrouwelijk standpunt te bespreken. Haar geweldige dialogen draaien niet alleen om wat mensen willen zeggen, maar om wat ze voor elkaar willen verbergen, terwijl de lezer de betekenis wel begrijpt. Austen doet dat heel subtiel. Ze geeft lezers de mogelijkheid om de verhoudingen te doorgronden, beter dan de personages dat zelf kunnen.’ Continue Reading ›

Tags:

A Man in Full, Achilles, Bernard Williams, buitenstaander, cultuur, Daphne Du Maurier, Discorsi, dissident, Door Spinoza's lens, Doorbraak, Dostojevski, emoties, Ethica, facebook, Feuerbach, genealogie, gevoelens, God, Heidegger, jaloezie, Jane Austen, jeugd, joods-christelijke traditie, Joseph Conrad, Knausgard, levensverhaal, Leviathan, liefde, literatuur, Machiavelli, Madeleine Miller, mannen, Mitscherlich, Nietzsche, Nora Ephron, Paul Auster, Peter De Roover, Peter Gay, Pirandello, praktische filosofie, psychoanalyse, Rebecca, relatie, ressentiment, roman, romantiek, romantische komedia, Spinoza, Thucydides, Tom Wolfe, Verlichting, Voltaire, vriendschap, vrouwen, Waarden, wijsheid

Filosofie

‘De Tegel’ – over levensmotto’s, Trouw

Voor ‘De Tegel’ in Trouw vroeg Joost Van Velzen me naar mijn levensmotto. Dat is ‘het goede doen en blij zijn‘. Dit is het korte interview:

“Kijk, zo beginnen we onze dag graag. Van wie is de spreuk?
“Van Spinoza. In het Latijn is het: ‘Bene agere et laetari’. In zijn beroemde boek Ethica is het stelling 50 in het vierde deel. Het is een hele behulpzame spreuk, het is praktische filosofie.”

Wat bedoelt Spinoza er mee?
“Ook al benaderen anderen je boosaardig, beantwoordt dat dan altijd met het goede. Als je het slechte doet, dan komt daar immers toch nooit iets goeds uit voort.”

Dus is het beter om ‘het goede te doen en blij te zijn’. Maar is dat wel op te brengen?
“Niet altijd, natuurlijk. Dit credo is heel moeilijk. Soms ben je toch boos of verdrietig, of moe. Ik zou niet durven beweren dat ik de redelijkheid altijd bij de hand heb. Mensen imiteren ook al snel elkaars gevoelens, waardoor je in een neerwaarste spiraal terecht kunt komen. Continue Reading ›

Tags:

Bene agere et laetari, De Tegel, Door Spinoza's lens, Joost Van Velzen, levensspreuk, motto, praktische filosofie, Spinoza, Trouw

Filosofie

‘De Toogfilosoof’ – Spinoza, DM 26 maart 2016

De Morgen publiceert een reeks over filosofen, ‘De Toogfilosoof‘, over ‘denkers voor dagelijks gebruik’. Aan mij vroegen ze een stuk te schrijven over Spinoza, de filosoof waar ik een boek aan wijdde, Door Spinoza’s Lens. In juni verschijnt bij Polis een vijfde druk.

Andere schrijvers over filosofen in deze reeks zijn Rik Torfs over Descartes, Freddy Mortier over Hegel, Yves Petry over Nietzsche, Gwendolyn Rutten over Locke, Joël De Ceulaer over Plato, en vele anderen.

Dit is de tekst: ‘Blij leven onder Spinoza‘:

“De zeventiende-eeuwse denker Spinoza (1632-1677) lijkt meer voor ons te schrijven dan voor zijn tijdgenoten: zijn ideeën over naturalisme, ethiek en democratie zijn heel modern. Sinds ik Spinoza begon te lezen, lijkt het alsof ik de wereld toch anders bekijk. Wat is dan zijn charme? Hij vindt de rede ontwikkelen enorm belangrijk, maar beseft tegelijkertijd hoe emotioneel mensen zijn. Hij is een realist, die de wereld wil beschrijven zoals die is, maar altijd het beste uit de mens wil halen. Zijn filosofie is een fantastisch antidotum voor wanhoop, angst en onmacht. Continue Reading ›

Tags:

berouw, boeken, De Morgen, De Toogfilosoof, democratie, Descartes, filosofie, Freddy Mortier, Gwendolyn Rutten, Hegel, Joël De Ceulaer, Locke, Nietzsche, passies, Plato, praktische filosofie, Rik Torfs, samenleving, schuld, utopie, Yves Petry

Filosofie

Boek ‘Diner Pensant’ door Valerie Granberg

Het boek, met de foto van filosofe Beate Roessler

“In ‘Diner Pensant. Waar filosofen op kauwen’ (ISVW Uitgevers) portretteert filosoof en fotograaf Valerie Granberg 35 bekende Nederlandse en Vlaamse denkers met hun lievelingsmaaltijd. In korte essays leggen de filosofen uit waar ze eten wat ze eten.

Kookliefhebbers vinden ook de recepten van de maaltijden. ”

Het is een heel erg mooi, boeiend boek. Ik poseerde met asperges, gaf het recept en schreef het essay ‘Een natuurlijke en noodzakelijke behoefte’.

Andere portretten en bijdragen zijn van René ten Bos, Maarten Doorman, Jan Drost, Erno Eskens, Stine Jensen, Maarten Boudry, Leon Heuts, Marli Huijer, René Gude, Jannah Loontjes, Daan Roovers, Frank en Maarten Meester en vele anderen.

Tags:

Daan Roovers, Diner Pensant, eten, filosofie, Frank Meester, ISVW, Jannah Loontjes, Maarten Boudry, Maarten Doorman, Maarten Meester, Marli Huijer, praktische filosofie, René Gude, Valerie Granberg

Filosofie

Interview met Jaak Perquy, over praktische filosofie

Deze tekst verscheen op de blog van Jaak Perquy, waar ook interviews met andere filosofen te vinden zijn.

“Een breder kader en in samenhang. Een gesprek met Tinneke Beeckman.

Tinneke Beeckman heeft een nieuw boek uit: ‘Macht en onmacht. Een verkenning van de hedendaagse aanslag op de Verlichting’ (uitgeverij De Bezige Bij). Maar onze afspraak voor een gesprek dateert van enige tijd daarvoor en werd precies omwille van de op de handen zijnde publicatie naar later verwezen. Ondertussen hebben we die toekomst ingehaald bij een kop thee (voor haar) en een kop koffie (voor mij) in het café Pain Quotidien bij het station van Antwerpen Centraal. We hadden het niet over haar boek – tenminste niet rechtstreeks- al is het zeker een bespreking waard… dat is dan voor een andere toekomst, neem ik me voor.

Onderwerp van gesprek is de filosofische praktijk. Wat heeft een mens aan filosofie? Iets wat haar moet aanspreken dacht ik. Ze heeft een tijd gewerkt als academica, maar koos uiteindelijk voor freelance werk: lezingen, ‘projecten’, blogs, columns en artikels schrijven voor De Standaard en De Morgen,… “Ik ervaar een zekere leegte wanneer ik alleen met theorie bezig zou zijn,” zegt ze daarover. Continue Reading ›

Tags:

blog, Jaak Perquy, praktische filosofie

Filosofie

“Hoe je minder zorgen maken om geld”, klas op 17 juni 2015

Volgende week woensdag geef ik een bijzondere klas: hoe je minder zorgen maken om geld. Geld is een ruilmiddel, maar vaak is het een doel op zich geworden. Geldzorgen hebben niet alleen te maken met een tekort – ik heb het niet over dringende geldproblemen, zoals je rekeningen niet meer kunnen betalen of het niet meer afbetalen van schuld. Maar wel met een vaag onbehaaglijk gevoel over geld – over de nieuwe wagen die je misschien nodig hebt, opleiding voor je kinderen, de romantische plek waar je van droomt… het gevoel dat je niet voldoende geld hebt om je dromen waar te maken.

Het is een mythe dat méér geld hebben per definitie je problemen oplost, of dat mensen met veel geld zich geen zorgen maken. Dat doen ze heel vaak wel.

Geld is namelijk veel meer dan een objectief waardemiddel. Geld zegt iets over onze jeugd, onze afkomst, onze dromen, verwachtingen, relaties. Méér geld lijkt een oplossing voor tal van problemen, maar dat klopt niet helemaal. Het kan dan ook boeiend zijn om onze relaties tot geld van naderbij te bekijken.

In de klas ‘How to worry less about money‘ (gegeven in het Nederlands) bekijken we de verschillende betekenissen van geld, de culturele en familiale invloeden, en enkele visies op geld en ethiek.

De klas biedt geen opleiding economie, geen ideologische discussie over politiek, geen plan om méér geld te verdienen. De klas is wel een filosofische zoektocht naar onze persoonlijke relaties tot geld.

Voor mezelf is het één van de meest inspirerende klassen om te geven… De gesprekken zijn altijd boeiend en leerrijk.

Wie geïnteresseerd is, kan zich inschrijven via de website van The School of Life.

Tags:

geld, money, praktische filosofie, The School of Life

Filosofie

Leerlingen aan de slag met Spinoza: hoe kan je de actualiteit bekijken?

de Salons in Sint-Niklaas

Deze ochtend heb ik meegewerkt aan een geweldig fijn project: leerlingen van het vijfde middelbaar hebben ‘Door Spinoza’s lens‘ toegepast op de actualiteit.

Eerst gaf ik vroeg in de ochtend een powerpoint-presentatie over Spinoza’s filosofische begrippen – zoals democratie, vrijheid, rede – aangevuld met enkele voorbeelden van de actualiteit: hoe verandert de filosofie van Spinoza je lectuur van de krant?

Daarna waren de leerlingen aan de beurt. In groepjes van vijf kregen ze deze opdrachten:

– een artikel uit de krant herschrijven vanuit Spinoza’s denken

– een fragment uit het televisie-journaal opnieuw brengen met enkele van Spinoza’s begrippen

– een foto nemen die een stelling uit de Ethica illustreert (ze kregen de stelling van de leerkracht). Bijvoorbeeld: “Liefde en begeerte kunnen excessief zijn (E, IV, stelling 44)”. In het prachtige pand hingen schilderijen, maar de leerlingen mochten ook de straat op om beelden te zoeken.

De resultaten waren heel boeiend: het ene groepje besprak de rol van passies in de media rond de verkiezingen in Engeland, het andere groepje wat vrij meningsuiting betekent wanneer een man wordt aangeklaagd omdat hij in Nederland ‘Fuck de koning roept’, en een derde groepje berichtte over hoe we omgaan met onze verlangens naar aanleiding van de koopwoede bij de opening van een supermarktketen. Nog andere beschreven een artikel over een passionele moord, of een veroordeling voor het dragen van nagellak in Saudi-Arabië of de rellen in de Verenigde Staten naar aanleiding van de moord op Freddie Gray.

Het is heel knap hoe de leerlingen niet alleen ideeën in teksten ontdekken, maar ook met andere media leren omgaan: hoe spreek je voor de camera? Hoe maak je foto’s die een filosofisch idee uitdrukken? De leerkracht, Bas, had de leerlingen al goed voorbereid: ze hadden al een overzicht gekregen van enkele thema’s uit ‘Door Spinoza’s Lens’, en ze kregen duidelijke instructies en informatie voor de opdracht.

Als auteur vind ik het altijd fijn wanneer je boek wordt gelezen. Wanner jongeren dan aan de slag gaan om te ontdekken hoe Spinoza’s denken perspectieven opent om de dagelijkse realiteit te bekijken, dan geeft dat nog veel meer voldoening.

Tags:

democratie, Door Spinoza's lens, filosofie, foto, Freddie Gray, praktische filosofie, Saudi-Arabië, Spinoza, Verenigde Staten