‘Wijsheid van Spinoza’, Column DS, 3 maart 2014

Unknown“De Oegandese president tekende een strenge anti-homowet, die aanzet tot haat en geweld jegens homoseksuelen. Zelfs wie een homo steunt, of hem niet aangeeft, riskeert vervolging. Het Westen spreekt van een aanval op de ‘mensenrechten’. Het probleem ligt dieper: in het filosofisch-theologische denkkader van het politieke. De Oegandese president noemt homoseksualiteit een pervers importproduct van het Westen. Maar de haat jegens homo’s komt evengoed uit het Westen. De verdedigers van de nieuwe wet werden gesteund door Amerikaanse, fundamentalistische christenen.

imagesVolgens de filosoof Spinoza (1632-1677), die leefde in tijd waarin theologische disputen, en politiek geweld legio waren,  begrijp je politieke haatcampagnes sneller als je begrijpt door welke passies fanatici gedreven worden. Spinoza verving het joods-christelijke godsbegrip door een naturalistische visie op God: God is zijn eigen oorzaak, alles verloopt oorzakelijk, dus de wereld begrijpen is die oorzaken kennen.  God heeft de wereld niet geschapen volgens een plan of doel. De mens maakt deel uit van de natuur, zoals alle dingen. Hij is niet het centrum, of het hoogtepunt van de schepping. De wereld begrijp je dus niet door verborgen bedoelingen te ontcijferen. Begrippen zoals schuld, straf, zonde en boete volgen uit die verkeerde interpretatie van een goddelijke doelgerichtheid. Maar die doelgerichtheid bestaat alleen in de menselijke verbeelding. Continue Reading ›

‘Politieke correctheid’ – definitie door Comte-Sponville

Unknown-1In mijn opiniestuk ‘Kritisch denken moet, ook al doet het pijn‘ (De Morgen, 3 augustus) besteed ik een paragraaf aan ‘politiek correct’ denken.

Dat begrip is heel actueel. Volgende week verschijnt een nieuwe editie van André Comte-Sponvilles “Dictionnaire philosophique” (PUF, Parijs) (op 28 augustus). En dat boek bevat nieuwe lemma’s, waaronder eentje over politieke correctheid. In een interview legt Comte-Sponville uit waarom.  Continue Reading ›

Redt verontwaardiging de wereld? DS, 22 april

Albert Camus

Albert Camus

Filosofen houden niet van verontwaardiging. Ofwel schrijven ze er weinig over, ofwel keuren ze haar af. Dat staat haaks op de hedendaagse tijdsgeest, waarin verontwaardiging over onrecht het uitgelezen motief lijkt voor actie, alsof ze een nood is die zelfs wet mag breken. Maar hoe kan verontwaardiging als motief voor politieke actie worden ingeschat?  Continue Reading ›